ИСТИҚЛОЛИЯТИ ДАВЛАТИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН: ТАЪРИХ, МУШКИЛОТҲО ВА КОМЁБИҲО
2024-08-27 18:41:26
ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН КИШВАРИ ДОРОИ ТАЪРИХУ ФАРҲАНГИ ҒАНӢ БУДА, БАРОИ РАСИДАН БА ИСТИҚЛОЛИЯТИ ХУД РОҲИ ТӮЛОНӢ ВА ДУШВОРРО ТАЙ КАРДААСТ. ДАВРАИ АЗ ҶУМҲУРИИ СОВЕТӢ БА ДАВЛАТИ МУСТАҚИЛ ГУЗАШТАН, ҲАМ АЗ ВОҚЕАҲОИ АҶОИБУ ПУРХАТАР ВА ҲАМ БО КОМЁБИҲОИ БУЗУРГУ БЕНАЗИР ПУР БУД. ДАР МАРКАЗИ ИН ДИГАРГУНИҲО ҲАМЕША ШАХСИЯТИ АСОСГУЗОРИ СУЛҲУ ВАҲДАТИ МИЛЛӢ-ПЕШВОИ МИЛЛАТ, ПРЕЗИДЕНТИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН МУҲТАРАМ ЭМОМАЛӢ РАҲМОН БУД, КИ БО АЗМУ ИРОДАИ ХУД ХАЛҚУ МИЛЛАТИ МОРО АЗ ВАРТАИ НОБУДӢ НАҶОТ ДОДА, БАРОИ БУНЁДИ ДАВЛАТИ ТОҶИКИСТОНИ МУСТАҚИЛ БО ҲИФЗИ МАНФИАТҲОИ МИЛЛӢ НАҚШИ ҲАЛКУНАНДА БОЗИД.
Таърихи миллати тоҷик решаҳои амиқи қадима дорад. Ҳудуди Тоҷикистони муосир макони аввалин тамаддунҳои ҷаҳон, аз ҷумла давлатҳои тавоно ба мисли Бактрия (Бохтар) ва Согдиана (Суғд) буд. Аммо дар асри 20 тақдири халқи тоҷик бо Иттифоки Советӣ алоқаи зич дошт. Соли 1929 Ҷумҳурии Шӯравии Сотсиалистии Тоҷикистон (ҶШС Тоҷикистон) ташкил ёфт, ки ба ҳайати СССР дохил шуд. Дар давоми чандин даҳсолаҳо Тоҷикистон дар шароити сохти сотсиалистйӣ инкишоф ёфт, ки он гарчанде баъзе дигаргуниҳои мусбат ба амал овард, вале ҳувияти миллиро пахш карда, соҳибихтиёрии ҷумҳуриро маҳдуд мекард.
Дар охири солхои 80-ум дар заминаи буҳрони афзоянда дар Иттиҳоди Шӯравӣ чун дар аксари ҷумҳуриҳои дигар ҳаракатҳои миллӣ дар Тоҷикистон авҷ гирифт. Фурӯпошии Иттиҳоди Шӯравӣ ногузир шуд ва 9 сентябри соли 1991 Тоҷикистон истиқлолияти худро расман эълон кард. Вале ин лаҳзаи хурсандибахшро воқеаҳои минбаъда фаро гирифт.
Дарҳол пас аз ба даст овардани истиқлолият Тоҷикистон дар остонаи фурӯпошии комил қарор гирифт. Ҷанги шаҳрвандӣ оғоз шуд ва аз соли 1992 то 1997 идома кард. Ин яке аз душвортарин давраҳои таърихи Тоҷикистон буд. Ҷанг даҳҳо ҳазор нафар одамонро ҳалок кард ва чӣ дар иқтисодиёт ва чӣ дар сохти ҷамъиятии мамлакат ба харобиҳои бузург оварда расонд. Аммо маҳз дар ҳамин давраи душвор дар саҳнаи сиёсии Тоҷикистон як раҳбаре пайдо шуд, ки тавонист мардумро муттаҳид созад ва ба низоъ хотима бахшад.
Моҳи ноябри соли 1992 Эмомалӣ Раҳмон раиси Шӯрои Олии Тоҷикистон интихоб шуд ва баъдан ҳамчун Президенти ҷумҳурӣ тариқи райъпурсӣ, яъне аз ҷониби халқ расман эътироф шуд. Таҳти роҳбарии у ҷараёни мураккаби гуфтушуниди сулҳҷӯёнаи байни ҷонибҳои мухолиф оғоз ёфт. Соли 1997 Созишномаи истиқрори сулҳи миллӣ ба имзо расид, ки як қадами калидӣ дар роҳи ба эътидол овардани вазъи кишвар буд. Ин ҳуҷҷати таърихӣ ба ҷанги шаҳрвандӣ хотима гузошта, рохи барқароркунии мамлакатро кушод.
Пас аз анҷоми ҷанги шаҳрвандӣ дар назди Ҳукумати давлат вазифаҳои азими барқарорсозии иқтисодиёт, таҳкими ниҳодҳои давлатӣ ва таъмини амният меистод. Мамлакат дар холати харобӣ буд, бисёр ноҳияҳо хароб шуда, қисми зиёди аҳолӣ бе кор ва бе сарпаноҳ монданд. Аммо бо вуҷуди ҳама мушкилот Пешвои муаззами миллат, Президенти маҳбуби мо муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон тавонистанд захираҳои кишварро ба кор бурда, шакли идоракунии муассир ва самаранокро ба роҳ монанд.
Ба барқарор намудан ва инкишоф додани хоҷагии қишлоқ, ки асоси иқтисодиёти Тоҷикистон маҳсуб меёбад, диққати хос дода шуд. Дар баробари ин кори аз нав барқарор намудани корхонаҳои саноатӣ ва тараққӣ додани соҳаҳои нави хоҷагии халқ cap шуд.
Имрӯз, беш аз се даҳсола гузашт, ки мо истиқлолият ба даст овардаем ва Тоҷикистонро метавон намунаи бомуваффақияти рафъи душвориҳои давраи гузариш номид. Ба шарофати заҳматҳои роҳбарияти кишвар ва бахусус, Президенти кишвар Эмомалӣ Раҳмон Тоҷикистон тавонист ба роҳи рушди устувор ворид шавад.
Таъмини суботи сиёсӣ ва ваҳдати миллат як дастоварди муҳим буд. Конститутсия, ки соли 1994 қабул шуда буд, асосҳои рушди демократии ҷумҳуриро мустаҳкам намуда, ислоҳоти сиёсие, ки таҳти рохбарии Пешвои миллат гузаронида шуд, ба мустахкам гардидани сохибихтиёрии давлат ва нуфузи байналмилалии Тоҷикистон мусоидат намуд.
Дар иктисодиёт низ муваффақиятҳои калон ба даст оварда шуданд. Тоҷикистон ба рушди фаъолонаи гидроэнергетика шурӯъ кард, ки ин имкон дод, на танҳо эҳтиёҷоти дохилӣ ба нерӯи барқ қонеъ карда шавад, балки ба яке аз содиркунандагони пешбари нерӯи барқ дар минтақа табдил ёбад. Сармоягузории калон ба навсозии инфрасохтор, сохтмони роҳҳо, купрукҳо, фурудгоҳҳо ва дигар иншооти муҳим равона карда шуд.
Ба инкишофи инфраструктураи наклиёт ва энергетика диққати калон дода шуд. Сохтмони неругоҳи барқи обии Роғун, ки яке аз бузургтарин иншооти гидроэнергетикӣ дар ҷаҳон ба шумор меравад, дар роҳи истиқлолияти энергетикии кишвар қадами муҳим буд. Ин лоиҳа на танҳо амнияти энергетикии Тоҷикистонро таъмин кард, балки барои содироти нерӯи барқ ба кишварҳои ҳамсоя имкониятҳои нав фароҳам овард, ки мавқеи иқтисодии кишварро дар арсаи байналмилалӣ мустаҳкам хоҳад намуд.
Ғайр аз ин дар соҳаи маориф ва нигаҳдории тандурустӣ ҳам пешравиҳои калон ба даст оварда шуданд. Ба шарофати ислоҳот дар ин бахшҳо сатҳи саводнокии аҳолӣ қариб ба 100 фоиз расида, нишондиҳандаҳои тандурустӣ хеле беҳтар гардиданд. Ҳукумати Тоҷикистон барои рушди соҳаи маориф, ифтитоҳи мактабу донишгоҳҳои нав, инчунин омода намудани кадрҳои соҳибихтисос, ки гарави рушди устувори кишвар дар оянда мебошад, фаъолона маблағгузорӣ мекунад.
Дар ҷамъбаст метавон гуфт, ки истиқлолияти Тоҷикистон натиҷаи мубориза, талош ва фидокориҳои чандинсолаи мардум ва Пешвои муаззами миллат аст. Тоҷикистон бо гузашти беш аз сӣ соли истиқлолият собит кард, ки қодир аст ҳар мушкилиро паси сар кунад ва дар роҳи шукуфоӣ ба комёбиҳои назаррас ноил гардад. Ба шарофати роҳбарии хирадмандонаи Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон кишвар на танҳо оқибатҳои вазнини ҷанги шаҳрвандиро паси сар кард, балки ба роҳи рушди устувор низ дохил шуд.
Тоҷикистонро ҳанӯз мушкилоти зиёде дар пешанд, вале мардуми кишвар метавонанд итминон дошта бошанд, ки Тоҷикистон бо пешвое чун Эмомалӣ Раҳмон роҳи худро ба суи шукуфоӣ, таҳкими истиқлолият ва ваҳдати миллӣ идома медиҳад. Ин комёбихо барои наслҳои оянда, ки дар асоси таҷриба ва муваффақиятҳои солҳои гузашта - ояндаи нав месозанд, заминаи мустаҳкам ба вуҷуд меоваранд.
