Коррупсия дар шароити муосир аз мушкилоти дохилӣ ба проблемаи байналмилалӣ мубаддал гардидааст. Ин зуҳуроти номатлуб дар таҳқиқи худ нишон дод, ки решаҳои амиқи таърихӣ дорад ва баробари ташаккулёбии давлатҳо ба вуҷуд омада, зуҳур намудааст.

Набояд фаромӯш сохт, ки коррупсия дар баробари дигар хатарҳои ҷаҳонӣ ба яке аз масъалаҳои глобалӣ табдил ёфта, он ба раванди иқтисодию иҷтимоии ҷомеа ва мафкураи инсоният таъсири манфӣ мерасонад.

Раванди ташаккули мафҳуми ҳозираи коррупсия чанд ҳазорсоларо дар бар гирифта, имрӯз ҳам ҳамчун хатари ҷиддӣ ба яке аз масъалаҳои ташвишовар ва муаммои душвори замони муосир табдил гардидааст. Яке аз мафҳумҳои бештар маъмули коррупсияро Конгресси нуҳуми Созмони Милали Муттаҳид пешниҳод кардааст, ки он чунин аст: «коррупсия – сӯистеъмол аз ваколатҳои хизматӣ бо мақсади ба даст овардани фоидаи шахсӣ мебошад».

Муқовимат ба коррупсия ба яке аз самтҳои асосии сиёсати дохилӣ ва хориҷии давлатҳо дар ҷаҳони муосир табдил ёфтааст. Кишваре нест, ки бо ин мушкилот рӯ ба рӯ нашуда бошад ва алайҳи он муборизаи сартосарӣ набарад. Коррупсия яке аз зуҳуроти хавфноки ҷомеа буда, дар миқёси ҷаҳонӣ ҳамчун ҷинояти вазнин ва яке аз унсурҳои таҳдидкунанда ба амнияти миллӣ ва халалдоркунандаи рушди босуботи иҷтимоию иқтисодии давлат эътироф гаштааст, ки он ба пешрафти иқтисодиёт халал расонида, бунёди ҷомеаи демократиро заиф месозад ва ба рушди демократия таъсири манфӣ мегузорад.

Тавре Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар баромадҳои худ пайваста аз оқибатҳои харобиовари коррупсия ҳушдор дода, онро зуҳуроти номатлубе медонанд, ки ба пешрафти иқтисодиёт халал мерасонад, бунёди ҷомеаи демократиро заиф месозад ва ба рушди демократия таъсири манфӣ мегузорад. Ба таъкиди Сарвари давлат: “Коррупсия дар ҷомеа ба риоя нашудани ҳуқуқҳои конститутсионии шаҳрвандон замина фароҳам меорад ва ба пояи ахлоқ зарба мезанад».

Сабаб ва омилҳои асосии афзоиши коррупсия дар ҷомеаи моро коршиносони масоили иқтисодӣ, аз як тараф, дар паст будани маърифати ҳуқуқии шаҳрвандон ва сатҳи зиндагии мардум, аз тарафи дигар, омода набудани мардум ба иқтисодиёти бозоргонӣ ва дарк накардани қоидаҳои он медонанд. Ба назари коршиносони соҳа, коррупсия-яке аз монеаҳои асосӣ дар роҳи рушди умумумиллӣ, пешрафти иқтисод, беҳбудии иҷтимоӣ, татбиқи муваффақонаи ҳуқуқ ва озодиҳои инсон маҳсуб мешавад. Ҳамзамон коррупсия-боварии шаҳрвандонро ба давлат ва ояндаи нек коста месозад. Ғайр аз ин, коррупсия-табақаҳои камбизоати аҳолиро аз имкони комёб шудан ба сатҳи шоистаи зиндагӣ маҳрум мекунад.

Бояд қайд намуд, ки барои пешгирӣ намудан аз ҳама гуна ҷинояту ҷинояткорӣ ва муборизаи беамон бо коррупсия, соли 2003 аз ҷониби Созмони Милали Муттаҳид, Конвенсияи зидди коррупсия қабул гардида, ҳамзамон бо ташаббуси Маҷмааи кулли созмони зикргардида, 9 - уми декабр ҳамчун Рӯзи байналмилалии мубориза бо коррупсия эълон гардид.

Тавре ки ба мо маълум аст, агентии назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсия дар самти таъмини ҳифзи ҳуқуқ, озодӣ ва манфиатҳои қонунии инсону шаҳрванд, инчунин ҷамъияту давлат аз коррупсия, ошкор ва барҳам додани ҳуқуқвайронкуниҳои коррупсионӣ, васеъ намудани татбиқи чораҳои пешгирикунанда дар мубориза бо коррупсия, ҳамкорӣ бо қишрҳои ҷомеаи шаҳрвандӣ, васеъ ва фаъол гардонидани ҳамкориҳои байналмилалии Тоҷикистон дар соҳаи мубориза бо коррупсия чорабиниҳои муҳим таҳия ва дар амал татбиқ намуда, ин ҷараён имрӯз низ бо иқдомоти наве идома ёфта истодааст.

Мубориза ва муқовимат бо фасод ё худ коррупсия амалӣ дастаҷамъона буда, набояд онро ба зиммаи танҳо мақомоти ваколатдори давлатӣ вогузор намуд. Ҷиҳати муқовимат ба ин падидаи номатлуб ва решакан намудани он борҳо роҳбарияти олии мамлакат таъкидҳои судманд намуда буданд.

Акбаров О.,

омузгори Коллеҷи тиббии ҷумҳуриявӣ

Бо мақсади омӯзиши осори таърихиву фарҳангӣ ва арҷгузорӣ ба хизматҳои фарзандони бузурги миллат дар роҳи таҳкими Истиқлоли давлатӣ ва густариш пайдо кардани раванди худшиносиву худогоҳии ҳар як халқу миллат Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо сарварии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар баробари амалӣ кардани дигар тадбирҳои фарҳангиву адабӣ 22 сентябрро "Рӯзи Рӯдакӣ" эълон карда, наслҳои имрӯзу ояндаи миллати худро аз аслу насаби хеш, ки аз азал соҳиби фарҳангу тамаддун ва суннатҳои деринаи давлату давлатдорӣ буд, воқиф месозад ва онҳоро ба худшиносии милливу ифтихор аз ватандорӣ раҳнамоӣ менамояд.

Оре, Абуабдуллоҳи Рӯдакӣ пурмаҳсултарин эҷодкори даврони худ будааст. Сарчашмаҳои таърихӣ миқдори ашъорашро то як миллиону 300 ҳазор мисраъ дониста, маҳсули адабии ӯро сад ҷилд нишон додаанд. Шоири маъруфу машҳур Рашидии Самарқандӣ миқдори осори Рӯдакиро чунин тасвир мекунад:

Гар сарӣ ёбад ба олам кас ба некушоирӣ,

Рӯдакиро бар сари он шоирон зебад сарӣ.

Шеъри ӯро баршумурдам сездаҳ раҳ сад ҳазор,

Ҳам фузун ояд, агар чунонки бояд бишмарӣ.

Абуабдуллоҳ Рӯдакӣ соли 858 дар деҳаи Панҷрӯд , ки акнун деҳае аз ноҳияи Панҷакент аст, ба дунё омадааст. Таърихи ҳазору сад солаи адабиёти тоҷик бо номи бунёдгузори он устод Рӯдакӣ сахт вобаста мебошад.

Устод Рӯдакӣ дар қаламрави адабиёти форсӣ-тоҷикӣ ба сифати ҳаким низ шинохта шудааст ва аз ҷониби донишмандони гузашта ба унвони ҳаким шарафёб гардидааст. Ҳаким маънои файласуфро дорад ва файласуф касест, ки инсон ва ҷаҳону зиндагиро бо дидаи бинотаре нигариста, он чиро ки дигарон дарнаёфтаанд, дармеёбад.

Рӯдакӣ бо шеъри баландмазмуни худ дар байни муосирини суханвар шуҳрати тамом пайдо кард, то ҷое ки вазири донишманди Исмоил ибни Аҳмади Сомонӣ Абулфазли Балъамӣ ӯро чунин тавсиф кардааст: "Рӯдакиро дар Арабу Аҷам монанд набошад" Дар замони зиндагии Рӯдакӣ шоироне, ки ба унвони ҳаким ёд мешуданд, кам набуданд. Шаҳиди Балхӣ, Кисоии Марвазӣ, Мантиқии Розӣ, Абӯшакури Балхӣ, Фароловӣ аз зумраи шоироне буданд, ки ба унвони ҳаким машарраф гардидаанд. Устод Рӯдакӣ, ки воқеан падарсолори шеъри қаламрави дари забонон ва асосгузори адабиёти классики тоҷику форс дониста шудааст, аз ҷумлаи бузургтарин ва барҷастатарин шахсиятҳои таърихи миллати куҳанбунёди мо мебошад. Устод Рӯдакӣ бо хидматҳои бузургаш ба ин мақоми таърихӣ расидааст. Рӯдакӣ дар таърихи фарҳанги халқи тоҷик аввалин суханваре аст, ки таҷрибаҳо ва муваффақиятҳои гузаштаи худро дар соҳаи адабиёти форсӣ ҷамъбаст кардааст. Рӯдакиро яке аз асосгузорони жанрҳои назми форсӣ — достон, рубоӣ, қасида, байт, ғазал ва дигар пазируфтаанд.

Рӯдакӣ тавонотарин шоири аҳди худ аст ва ояндагон низ устодии эшонро бар худ мусаллам донистаанд. Ӯ то замони ба узлат афтодан суханвари дараҷаи аввали хонадони Сомониён будааст, пас шеъре нофизтар аз шеъри ӯ барои Сомониён набудааст.

Рӯдакиро бо унвонҳои ифтихорӣ: Одамушуаро форсӣ, Қофиласорои назми форсӣ, Соҳибқирони шоирон, Султони шоирон, Мақаддумушуаро ва ҳамсони инҳо ёд мекунанд. Муҳаққиқон осори боқимондаи Рӯдакиро баёнгари воқеияти зиндагӣ, афкору эҳсос ва андешаҳои ӯ медонанд ва дар он оҳангҳои хушиву нишот ва зиндагиро дӯст доштан, дасти дармондагонро гирифтан, ба онҳо ёрӣ расонидан ва дарки имрӯзии масъалаҳои иҷтимоиро хотирнишон сохтаанд. Эҷодиёти Рӯдакӣ, ки бар сиёсати давлати Сомониён такя мекард, ифтихори миллӣ, худшиносиву худогоҳии мардум аз гузаштаи пурифтихор ва таъриху фарҳанги бостонии халқҳои эронӣ буд, ки баъдан дар «Шоҳнома» ба таври барҷаста намоён гардидааст.

Хулоса, устод Рӯдакӣ тариқи шеъри ҳикматӣ аз суханварони муосираш болотар, рӯшантар ва амиқтар ҷомеаи инсонӣ, ҷаҳон ва кайҳонро мавриди тасвир қарор додааст. Ба ин маъно, қофиласолори шеъри ҳикматии форсӣ- тоҷикӣ устод Рӯдакист. Зиёда аз ҳазор сол аст, ки ҳикмати ин марди бузург боқӣ мондааст ва ҷовидонӣ боқӣ хоҳад монд, чунки ҷавҳари онро хирад ва дониши созандаи инсонӣ ташкил мекунад. Рӯдакӣ чаҳор чиз (ҷисми солим, кирдори нек, номи нек ва хирад)-ро барои озодагон тавсия ва таманно мекунад ва ҳушдор медиҳад, ки ин чор ҷавҳар марди озодаро аз ғаму балоҳо раҳо месозанд:

Чаҳор чиз мар озодаро зи ғам бихарад:

Тани дурусту хӯйи неку номи неку хирад,

Ҳар он кӣ эзадаш ин чаҳор рӯзӣ кард,

Сазад, ки шод зияд шодмону ғам нахӯрад.

Ин чаҳор чизе, ки Рӯдакӣ ба инсони озода таманно мекунад, ҷисму руҳи инсониро мукаммал месозанд ва ба инсон неруи тоза мебахшанд.

Давлату Ҳукумати Тоҷикистон ба устод Рӯдакӣ ба унвони яке аз нобиғагони умумибашарӣ нигариста, таҳқиқу таълими осори ӯро дар тамоми муассисаҳои таълимӣ ва илмии кишвар роҳандозӣ намудааст. Нашриётҳои кишвар ашъори ӯ ва таҳқиқотро дар бораи ӯ пайваста ба чоп мерасонанд. Дар Тоҷикистон муассисаву идораҳо, ноҳияву хиёбонҳо ва созмону ташкилоти зиёде ба номи устод Рӯдакӣ номгузорӣ шудаанд, ки аз эҳтиром ва таваҷҷуҳи Ҳукумати кишвар ба шахсият ва осори ӯ гувоҳӣ медиҳанд. Мақому ҷойгоҳи Рӯдакӣ ва эҷодиёти ӯ дар сарзамини аҷдодии ӯ ҳамеша устувору пойдор будааст.

Ба қавли устод Рӯдакӣ:

Рӯдакӣ рафту монд ҳикмати ӯй,

Май бирезад, нарезад аз май бӯй.

Ситора ШОДИЕВА,

раиси Шурои занон ва донишҷӯдухтарони

Коллеҷи омӯзгории ба номи Хосият Махсумова

Фарҳанги тоҷику форс аз замонҳои қадим бо шеъру мусиқӣ пайванди ногусастанӣ доштааст. Мардуми тоҷик дар тамоми давраҳои таърихӣ ин ду унсури ҳунариро ҳамчун василаи изҳори эҳсосот, василаи тарбияи маънавӣ ва ҳамзамон ҳамчун омили муттаҳидсозандаи иҷтимоӣ истифода мебурданд. Шеъру мусиқӣ натанҳо дар маҳфилҳои адабӣ, балки дар маросимҳои ахлоқӣ, динӣ ва иҷтимоӣ нақши муассир бозида, ба ташаккули завқи эстетикии мардум мусоидат мекард.

Давраи ҳукмронии сулолаи Сомониён (асрҳои IX–X) яке аз авҷҳои рушди фарҳанги тоҷику форс ба ҳисоб меравад. Ин давра на танҳо бо ташаккули давлатдории миллӣ, балки бо гул-гулшукуфии илм, адаб ва санъат низ машҳур аст. Сомониён бо дастгирии аҳли илм ва ҳунар барои пешрафти илми мусиқӣ, санъати назм ва ҳунари сарояндагӣ шароити мусоид фароҳам оварданд. Дар ҳамин муҳит буд, ки шахсияти барҷаста ва устоди бузурги сухан — Абӯабдуллоҳи Рӯдакӣ арзи ҳастӣ намуд.

Абӯабдуллоҳи Рӯдакӣ (858–941), ки сардафтари адабиёти классикии тоҷик ва нахустшоири барҷастаи форсу тоҷик шинохта мешавад, дар таърихи фарҳанги башарӣ бо чеҳраи нодир ворид гаштааст. Мувофиқи манобеи таърихӣ, ӯ на танҳо шоири тавоно, балки мутриб ва сарояндаи хушовоз низ буд. Ашъори пурмазмуни ӯ бо оҳангҳои мусиқӣ ҳамовоз гардида, таъсири рӯҳонии бештар ба шунавандагон мерасонд.

Рӯдакӣ шеърро бо мусиқӣ ба ҳам омехта, дар маҷлисҳои дарбори Сомониён ашъори хешро бо овози худ месуруд. Ин амалиёт нишон медиҳад, ки ӯ ду вазифаро ба таври комил иҷро мекард: шоирӣ ва сарояндагӣ. Бинобар ин, муҳаққиқон якдилона бар онанд, ки Рӯдакӣ бузургтарин намояндаи ҳам назм ва ҳам мусиқии давраи Сомониён мебошад.

Яке аз хизматҳои арзандаи Рӯдакӣ дар таърихи назми классикӣ ба шакли мустақил табдил додани ғазал мебошад. Пеш аз ӯ ғазал асосан ҳамчун муқаддимаи қасидаҳо истифода мешуд. Вале Рӯдакӣ тавассути ҳунари шоирӣ ва мусиқидонии худ ғазалро ба жанри комилан мустақил табдил дод. Ин раванд бевосита бо истифодаи мусиқӣ дар шеъри ӯ иртибот дошт, зеро ҳамовозии калом бо оҳанг ба ғазал мазмуни тоза ва таъсири фаровон мебахшид.

Ба гуфтаи муҳаққиқи маъруфи тоҷик Аслиддин Низомов, ки асари машҳури худ «Таърих ва назарияи Шашмақом»-ро ба омӯзиши мусиқии суннатӣ бахшидааст, Рӯдакӣ ба санъати мусиқӣ огоҳии ҳамаҷониба доштааст. Ӯ на танҳо бо овози хуш машҳур буд, балки асбоби мусиқӣ менавохт ва аз истилоҳоти касбии мусиқӣ ва номи оҳангҳои қадим низ комилан огоҳӣ дошт. Инро ҳузури вожаҳои марбут ба мусиқӣ дар қасидаву ғазалҳои ӯ равшан месозад.

Таҳаввулоти ҷиддие, ки Рӯдакӣ дар қасидаҳои мадҳӣ ворид намуд, низ бо ҳамбастагии шеър ва мусиқӣ робита дошт. Ба қавли муҳаққиқ Солеҳов Мирзо, Рӯдакӣ шакли мукаммали қасидаи мадҳиро офарид, ки дар он вуқӯъгароӣ ва тасвири воқеӣ зимни мадҳи шахсият бо идеали миллӣ ҳамоҳанг гардид. Ин падида ба дараҷае ҷиддӣ буд, ки баъд аз ӯ дигар шоирон натавонистанд аз он берун раванд.

Яке аз воқеаҳои таърихӣ, ки истеъдоди мусиқидонии Рӯдакиро собит месозад, қироати шеъри машҳури ӯ — «Бӯйи ҷӯйи Мулиён…» мебошад. Нақл мекунанд, ки вақте Амири Сомонӣ Наср ибни Аҳмад аз ватан дур буд, Рӯдакӣ бо мусиқӣ ва оҳанги форам ин шеърро суруд, ки зодгоҳро ба ёди амир овард ва ӯро ба бозгашт водор сохт. Ин ҳодиса нишон медиҳад, ки мусиқӣ дар ашъори Рӯдакӣ на танҳо омили зебоишиносӣ, балки воситаи таъсири иҷтимоӣ ва сиёсӣ низ буд.

Аз таҳлили боло бармеояд, ки Абӯабдуллоҳи Рӯдакӣ ҳамчун сардафтари адабиёти классикии тоҷик на фақат шоири тавоно, балки мусиқидони барҷаста низ буд. Ӯ бо ҳамбастагии назм ва мусиқӣ сабки нав дар эҷодиёти адабӣ ворид намуд, ғазалро ба жанри мустақил табдил дод ва бо ҳунари овозхонӣ ва мутрибӣ мактаби адабии хоссаи худро бунёд кард. Саҳми Рӯдакӣ дар инкишофи ҳам назм ва ҳам мусиқӣ ба андозае бузург аст, ки то имрӯз мақоми ӯ ҳамчун чеҳраи нодир ва асосгузори анъанаҳои мусиқӣ-адабии тоҷикӣ устувор боқӣ мондааст.

Муталиб МАҲМУДЗОДА,

муовини директор оид ба тарбияи

Коллеҷи омӯзгории шаҳри Хуҷанд

Абуабдуллоҳи Рӯдакӣ (858–941) яке аз нобиғаҳои адабиёти форсӣ-тоҷикӣ ва асосгузори шеъри классикӣ ба шумор меравад. Ӯ бо ҳунари сухансарояш на танҳо бунёдгузори шаклу услуби ғазал ва қасида дар адабиёти классикӣ гардид, балки масъалаҳои муҳимтарини инсонӣ, ахлоқӣ ва иҷтимоиро дар осораш ба таври равшан ва пурмазмун ба тасвир овард. Дар шеъри Рӯдакӣ инсон на фақат як мавзӯи тасвир, балки меҳвари тамоми андешаҳои ахлоқӣ ва фалсафии ӯст.

Дар ҳақиқат, Абуабдуллоҳи Рӯдакӣ поягузори адабиёти классикии форсӣ-тоҷикӣ ва аввалин сухансарои бузурге мебошад, ки симои инсон ва масъалаҳои зиндагиро бо забони шоирона ва равон тасвир кардааст. Инсон дар шеъри Рӯдакӣ танҳо як мавҷуди иҷтимоӣ нест, балки маркази олам, офарандаи маънӣ ва соҳиби арзишҳои ахлоқист.

Адабиёти классикии тоҷик, бахусус осори сардафтари он Абуабдуллоҳи Рӯдакӣ, ҳамчун манбаи ғании маънавӣ, ахлоқӣ ва фалсафӣ барои наслҳои баъдӣ хизмат мекунад. Дар таърихи адабиёти шарқ, Рӯдакӣ на танҳо бо забони фасеҳ ва сабки равони назм, балки бо ба миён овардани мавзӯъҳои умдае чун инсон, зиндагӣ, муҳаббат, хирад ва ахлоқ шинохта шудааст. Ӯ дар замоне фаъолият дошт, ки шеъру адаб бештар хидмати дарбор ва қасидасароӣ мекард, вале Рӯдакӣ бо шеъри пурарзиш ва мардумфаҳми худ адабиётро аз маҳдудияти дарборӣ берун овард ва ба он рӯҳи башардӯстона ва инсондӯстона бахшид.

Рӯдакӣ дар ашъораш инсонро на танҳо ҳамчун як мавҷудоти зоҳирӣ, балки ҳамчун шахсияти фикркунанда ва соҳибақлу соҳибназар тасвир мекунад. Барои ӯ инсон на махлуқи итоаткору фармонбардор, балки шахсияти худогоҳ ва масъули ҷомеа аст. Ӯ пайваста инсонро ба хирад, андеша, меҳнат ва зиндагии шоиста даъват мекунад. Ин нуктаҳо дар бисёр шеърҳояш бо шеваи пандомез ва ибратбахш зикр гардидаанд:

Ҳар кӣ н-ёрад даме хурсанд зист,

Ӯ зи умри хеш ҳеҷе чиз нест.

Дар ин байтҳо Рӯдакӣ қадру қимати инсонро дар шодию маънои зиндагӣ мебинад. Ӯ инсонро ба шукргузорӣ, хирадварзӣ ва инсондӯстӣ ҳидоят мекунад. Муносибати шоир бо инсон муносибати фалсафии инсонгароёна буда, ба ҳар як хонанда илҳоми маънавӣ мебахшад.

Ҳеҷ ганҷе нест аз фарҳанг беҳ,

То тавонӣ, рўй бар ин ганҷ неҳ.

Дар ин байт бошад, Рўдакӣ фарҳангро арзишмандтарин ганҷ мешуморад. Мафҳуми «фарҳанг» дар ин байт маънои васеъ дорад: дониш, хирад, ахлоқ, таҷриба, урфу одат ва арзишҳои маънавии инсон ва ҷомеа. Шоир бо таъкиди «беҳ» (яъне беҳтарин) онро болотар аз ҳама ганҷҳо, яъне молу сарватҳои моддӣ мегузорад. Дар ин ҷо санъатҳои бадеӣ, мисли тазод, ташбеҳ ва истиора моҳирона ба қалам дода шудааст. Ганҷи маънавӣ (фарҳанг) бар зидди ганҷҳои моддӣ муқоиса мешавад, ки арзиши фарҳангро бештар намудор месозад.

Фарҳанг чун ганҷ тасвир шудааст ва ин баёнгари қиматбудани фарҳанг ва зарурати нигоҳубин ва захира кардани он аст.

Шоир бо ин байт инсонро ба омўзишҳои маънавӣ даъват мекунад. Ин навъ андеша дар фарҳанги тоҷикон решаҳои амиқ дорад. Рўдакӣ, Ҳофиз, Саъдӣ ва дигар классикон низ фарҳангро меҳвари камолоти инсон медонанд.

Ин аст, ки байт арзишҳои маънавиро болотар аз моддӣ медонад ва дар зеҳни шунаванда эҳтиром ба дониш, ҳикмат ва фарҳанги миллӣ ва умумиинсониро таҳким мебахшад.

Рӯдакӣ инсонро ҳамчун мавҷуди роздон, хирадманд, соҳиби ирода ва масъули тақдири худ муаррифӣ мекунад. Бар хилофи баъзе андешаҳои тақдиргароёнаи замонаш, Рӯдакӣ инсонро ташвиқ ба амал, меҳнат, дӯстӣ ва некӣ мекунад:

Биё, то ҷаҳонро ба бад наспарем,

Ба кӯшиш ҳама дасти некӣ барем.

Набошад ҳаме неку бад пойдор,

Ҳамон беҳ, ки некӣ бувад ёдгор.

Ин байт ҳамчун як васияти маънавии шоир мебошад, ки нишон медиҳад инсон бояд созанда, хайрхоҳ ва фардоандеш бошад.

Шаоир ба инсон даъват мекунад, ки ба зиндагӣ бо чашми нек бингарад ва дар ободии он саҳм гузорад.

Зиндагӣ дар назари Рӯдакӣ майдони амал аст, на фақат интизор. Ӯ инсонро ба ҳаракат, шуҷоат, фаҳм ва ахлоқи накӯ ҳидоят мекунад.

Инсон дар шеъри Рӯдакӣ ҳеҷ гоҳ таслими тақдир намешавад, балки бо кӯшишу хирад сазовори зиндагии шоиста мегардад.

Рӯдакӣ зиндагиро бо ҳама шӯру шодиву печидагиҳояш як падидаи пурҳикмат мешуморад. Дар шеъри ӯ зиндагӣ мисли як сафар аст, ки ҳар нафари худогоҳ бояд онро бо эҳсосу фаҳму хирад тай намояд. Ӯ ба хонанда мегӯяд, ки аз ҳар лаҳзаи умр бояд истифода бурд ва зиндагиро бо шодмонӣ, меҳру муҳаббат ва некӣ пур кард.

Аз нигоҳи Рӯдакӣ, зиндагӣ танҳо майдони мубориза нест, балки мактаби хирад ва маърифату таҷриба аст. Ӯ инсонро ташвиқ мекунад, ки дар зиндагӣ на танҳо барои худ, балки барои дигарон низ зиндагӣ кунад – бо амали нек, панд додан ва ёрии дигарон.

Ин ҷахонро нигар бо чашм хирад,

Не бад-он чашм, к-андар ў нигарӣ.

Ҳамчу дарёст в-аз накўкорӣ,

Киштие соз, то бад-он гузарӣ.

Ба андешаи Рўдакӣ, ҷаҳонро бояд бо ақлу маърифат, на бо ҳавасу зоҳирбинӣ дид. Ҷаҳон зоҳире дорад, ки метавонад фиреб диҳад, аммо бо чашми хирад ҳақиқат ва маънӣ равшан мешавад.

Дар байти дувум ҷаҳонро ба дарё ташбеҳ медиҳад. Барои гузаштан аз ин дарёи пурталотум, инсон бояд киштии накўкорӣ созад, яъне бо некиву корҳои савоб ва ахлоқи баланд зиндагиашро ба комёбӣ расонад.

Байтҳо саршор аз фалсафаи зиндагии инсонгароёна ва ахлоқӣ мебошанд. Дар ин шеър ҷаҳон ҳамчун майдони имтиҳони хирад ва амал, тасаввуре хоси фалсафаи шарқӣ мебошад ва ахлоқи накў ва хирад ҳамчун роҳу василаи наҷот, ҳадафи ниҳоии ҳаёт ба қалам дода шудааст.

Албатта, ин байтҳо моро ба зиндагии маънидор, масъулиятшиносӣ ва ахлоқи баланд даъват мекунанд. Таъкид бар хирад ва накўкорӣ ҳамчун воситаи гузашт аз мушкилоти зиндагӣ, як паёми абадии адабиёти классикӣ аст.

Осори Рӯдакӣ на танҳо заминагузори адабиёти форсӣ-тоҷикӣ аст, балки ойинаест, ки аз он андешаи башарӣ, ахлоқи инсонӣ ва рӯҳи созандагиву хирадмандӣ таҷассум ёфтааст. Инсон дар ашъори ӯ на маҳбуси тақдир, балки офарандаи онро тасвир мекунад. Зиндагӣ бошад, арсаи амал, дониш, шодмонӣ ва фаҳми маънои ҳастӣ аст.

Хулоса, тасвири инсон ва зиндагӣ дар шеъри Рӯдакӣ як ҷаҳонбинии башардӯстона ва ҳаётгароёна аст. Ӯ бо суханони содда, аммо пурмуҳтаво дар замони худ пояи равияи реалистии адабиёти форсӣ-тоҷикиро гузоштааст. Шеъри ӯ имрӯз низ арзиши ахлоқӣ ва таълимӣ дорад.

ШАФИЗОДА Фарҳод Ашур,

муовини директор оид ба илм ва

муносибатҳои байналмилалии

Коллеҷи омӯзгории шаҳри Кӯлоб,

номзади илмҳои филологӣ

21 сентябр Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барои иштирок дар 80-умин иҷлосияи Маҷмаи Умумии Созмони Милали Муттаҳид ба шаҳри Ню-Йорк сафар карданд.

Дар фурудгоҳи байналмилалии Душанбе Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Сарвазири Ҷумҳурии Тоҷикистон, муовини якуми Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар шахсони расмӣ гусел намуданд.

Дар ин сафар Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро муовини Сарвазири Ҷумҳурии Тоҷикистон, вазири корҳои хориҷӣ, ёрдамчии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаҳои робитаҳои хориҷӣ, вазири тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ ва дигар шахсони расмӣ ҳамроҳӣ мекунанд.

15 сентябр Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо боздиди корӣ ба Давлати Қатар сафар карданд.

Дар фурудгоҳи байналмилалии Душанбе Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро Раиси Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Сарвазири Ҷумҳурии Тоҷикистон, Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар шахсони расмӣ гусел намуданд.

Дар ин сафар Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро вазири корҳои хориҷӣ, ёрдамчии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаҳои робитаҳои хориҷӣ ва дигар шахсони расмӣ ҳамроҳӣ мекунанд.

11 сентябр дар ноҳияи Балҷувон Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон Муассисаи давлатии «Маркази таърихию фарҳангии Балҷувон»-ро баъд аз таъмиру навсозӣ ба истифода доданд.

Дар даромадгоҳи «Маркази таърихию фарҳангии Балҷувон» Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро сокинони касбу кори гуногуни ноҳия ва аҳли илму фарҳанги вилояти Хатлон бо самимияту эҳтироми беандоза истиқбол гирифтанд.

Корҳои барқарорсозии Қалъаи Балҷувон дар асоси дастуру супоришҳои Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз соли 2019 оғоз гардида, бо сифати баланд ба анҷом расонида шудааст.

Ин макони таърихӣ дар рўйхати иншооти буҷети маҳаллии вилояти Хатлон қарор дода шуда, дар баробари маблағгузории буҷети вилоятӣ, ҳамзамон соҳибкорони маҳаллӣ низ дар таъмиру навсозии он саҳмгузорӣ намудаанд. Барои навсозии Қалъаи Балҷувон аз ҳисоби буҷет 6 миллиону 322 ҳазор сомонӣ ва аз ҳисоби соҳибкорон 17 миллиону 624 ҳазор сомонӣ маблағгузорӣ шудааст. Арзиши умумии навсозии иншоот 23 миллиону 946 ҳазор сомониро ташкил медиҳад.

Иншооти мазкур яке аз ёдгориҳои таърихии ноҳия ба ҳисоб рафта, ҳамасола шумораи зиёди сайёҳони дохилию хориҷӣ аз он дидан менамоянд.

Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни шиносоӣ бо имкониятҳои марказ таъкид намуданд, ки чунин муассисаҳо мактаби худшиносӣ ва худогоҳии миллӣ буда, насли ҷавонро ба омӯзиши таърих ва арҷгузорӣ ба фарҳанги ниёгон ҳидоят месозанд.

«Маркази таърихию фарҳангии Балҷувон» бо тарҳи муосир ва мутобиқ ба талаботи меъёрҳои меъморӣ навсозӣ шуда, имконият фароҳам меорад, ки таъриху фарҳанги ғании миллати тоҷик ба таври шоиста муаррифӣ гардад.

Марказ дорои толори калони намоишӣ, осорхонаи таърихӣ, китобхона ва гӯшаҳои махсуси фарҳанги миллӣ мебошад. Ҳар як гӯша бо ҳунари баланди меъморӣ ва тарҳи замонавӣ оро ёфта, таърихи қадимаву фарҳанги ғании мардуми тоҷикро инъикос мекунад. Дар осорхонаи ин мавзеъ намунаҳои нодири санъати дастӣ, нигораҳои қадимӣ, ашёи рӯзгори ниёгон ва асарҳои муҳаққиқону адибон ҷой дода шудааст.

Пас аз шиносоӣ бо шароити марказ, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар барномаи адабӣ-фарҳангӣ, ки бо иштироки аҳли адабу ҳунар баргузор гардид, иштирок намуданд.

Сокинон ифтитоҳи «Маркази таърихию фарҳангии Балҷувон»-ро туҳфаи арзандаи Пешвои миллат ва Ҳукумати кишвар дар рӯзҳои таҷлил аз 34-умин солгарди Истиқлоли давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон арзёбӣ намуда, изҳор доштанд, ки бо истифода аз ин имкониятҳо барои ҳифзу рушди фарҳанги миллӣ ва тарбияи ҷавонон дар рӯҳияи ватандӯстӣ саҳм мегузоранд.

Ифтитоҳи ин муассисаи фарҳангӣ дар ноҳияи Балҷувон гувоҳи равшани сиёсати созандаву фарҳангпарваронаи Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон мебошад.

Дар доираи сафари корӣ дар ноҳияи Балҷувони вилояти Хатлон Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо лоиҳаи бунёди роҳи мошингарди дорои аҳаммияти ҷумҳуриявии Балҷувон-Сари Хосор шинос шуданд.

Роҳи мазкур яке аз лоиҳаҳои муҳимми инфрасохтори нақлиётӣ дар минтақа ба шумор меравад. Амалӣ шудани ин тарҳ имконият медиҳад, ки алоқаи доимӣ ва босифати нақлиётӣ байни деҳаҳо ва ҷамоатҳои шаҳраку деҳоти ноҳияҳои Балҷувон ва Сари Хосор таъмин гардида, шароити зиндагии аҳолӣ беҳтар ва имконияти иҷтимоиву иқтисодии минтақа густариш ёбанд.

Ба Сарвари давлат иттилоъ дода шуд, ки лоиҳаи беҳтарсозии роҳи мошингарди Балҷувон-Сари Хосор масоҳати умумии 54,1 километр ва паҳноии 10 метрро дар бар гирифта, ба ду қитъа – Қитъаи А 30 км. ва Қитъаи Б 24,1 км. ҷудо карда шудааст.

Сабаби ба ду қитъа ҷудо намудани роҳи лоиҳавӣ ба ҳаҷми зиёди корҳо ва мушкилии вобаста ба иқлим рабт дода мешавад. Корҳои лоиҳакашӣ пурра ба анҷом расида, хулосаи мусбии экспертизаи давлатӣ низ гирифта шудааст.

Дар доираи лоиҳа, дар баробари навсозии роҳ ҳамзамон сохтмони пулҳо, қубурҳои обгузар, танбадеворҳо, корҳои соҳилбандӣ, сохтмони ҷӯйборҳои канори роҳ, роҳҳои пиёдагард, насби деворҳои ҳимоявӣ ва хатти равшанидиҳӣ ба нақша гирифта шудааст.

Маблағгузории сохтмони роҳ аз ҷониби Ҳукумати кишвар ва Бонки Аврупоии Таҷдид ва Рушд анҷом меёбад.

Сарвари давлат зимни шиносоӣ бо лоиҳа таъкид доштанд, ки сохтмони босифату саривақтии роҳи мошингарди Балҷувон-Сари Хосор барои рафтуомади сокинон, самаранок истифода бурдани заминҳои кишт, истифодаи босамари ҷангалзор, ҷамъоварии ҳосили меваю сабзавот ва рушди соҳаи сайёҳӣ мусоидат менамояд.

Мавриди зикр аст, ки бунёди роҳи мошингарди Балҷувон-Сари Хосор дар ҷалби сайёҳони хориҷӣ, бунёди инфрасохтори сайёҳӣ ва рушди соҳа дар ин минтақаи баландкӯҳи кишвар, ки дорои табиати нотакрор ва назаррабо, олами ғании набототу ҳайвонот, шаршараю рӯдҳои хурӯшон, чашмаҳои шифобахш ва ёдгориҳои таърихӣ мебошад, заминаи устувор мегузорад.

Бояд тазаккур дод, ки бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Балҷувон минтақаи сайёҳӣ эълон гардидааст, аз ин рӯ сохтмони роҳҳои мошингарди ҷавобгӯ ба меъёрҳои байналмилалӣ ба муаррифии захираю иқтидорҳои сайёҳии Балҷувон, ҷалби ҳарчи бештари сайёҳони дохилию хориҷӣ ба ин минтақаи баландкӯҳи кишвар мусоидат менамояд.

Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни муаррифии лоиҳа зикр намуданд, ки рушди шабакаи роҳҳои маҳаллӣ яке аз самтҳои муҳими сиёсати созандаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад. Зеро роҳҳо на танҳо воситаи муҳим барои алоқаи мардуманд, балки заминаи рушду шукуфоии деҳот, густариши робитаҳои иқтисодиву иҷтимоӣ ва таҳкими ваҳдати миллӣ низ ба ҳисоб мераванд.

Мактаби президентӣ барои хонандагони болаёқат нахустин муассисаи насли нави соҳаи маориф дар ноҳияи Балҷувон аст, ки 11 сентябр бо иштироки Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба истифода дода шуд.

Таъсиси чунин муассиса дар ноҳияҳои дурдаст, ки аз лиҳози барномаҳои таълимӣ, кадрҳои соҳибтахассус, имтиёз ба хонандагон ва шароиту инфрасохтор бартарӣ дорад, бозгӯ аз зери таваҷҷуҳи Роҳбари давлат қарор доштани соҳаи маориф ва илм мебошад.

Иншоот дар асоси супориши Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон вобаста ба рушди зеҳну тафаккури хонандагон бо панҷ бинои мутобиқ ба меъёру талаботи муосир сохта шудааст.

Дар 32 синфхонаи муҷаҳҳаз имкон аст, ки 1520 хонанда дар ду баст ба таҳсил фаро гирифта шаванд.

Синфхонаҳои компютерии пайваст бо шабакаи интернет ба дарёфти адабиёти гуногун ва омӯзиши илмҳои замони муосир мусоидат мекунад.

Барои аз худ кардани илмҳои дақиқ синфхонаҳои химия, биология ва физика бо муҳимтарин дастгоҳу лавозимоти таълимӣ таҷҳизонида шудаанд, ки ин дар омӯзиши назариявӣ ва амалии хонандагон нақши муассир мегузорад.

Тавре таъкид гардид, ҳадафи давлату ҳукумат аз фароҳам овардани чунин шароит омода кардани кадрҳои дорои донишу малакаи баланд аст, ки оянда тавонанд дар идораи умури давлатӣ ва Ватани азиз саҳмгузор шаванд. Зарурати истифодаи босамар аз ин дастгоҳу таҷҳизоти навтарин бо ташкилу баргузории дарсҳои амалӣ бештар таъкид гардид.

Синфхонаҳои таълими меҳнат, маҷлисгоҳ бо 180 ҷойи нишаст, ошхона, толори варзиш, майдончаи варзишӣ ва дигар инфрасохтори зарурӣ ба омӯзиши касбу ҳунар, баргузории ҷамъомаду вохӯриҳо, ҷалби хонандагон ба бозиҳои футбол, волейбол ва баскетбол заминаҳои воқеӣ мегузорад.

Дар ҳамин ҷо Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба фаъолияти боз як муассисаи нави таълимӣ дар ноҳияи Балҷувон ба таври фосилавӣ оғоз бахшиданд.

Муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №10 дар асоси дастуру роҳнамоиҳои Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар самти беҳсозии фазои таълиму тарбия аз ҷониби соҳибкор Рустам Муъминов сохта шудааст.

Бо мунтазам зиёд шудани шумораи хонандагон раванди таълим дар бинои қаблии дорои шаш синфхонаи садамавӣ мушкил шуда буд.

Ҳамовозии шахсони ватандӯст бо сиёсати маорифпарваронаи Роҳбари давлат боис шуд, ки ин мушкили ҷиддии аҳолии деҳа бартараф гардад.

Бинои нави муассиса бо истифода аз масолеҳи баландсифати ватанӣ ва бо тарҳи муосир сохта шудааст.

Шумораи хонандагон дар маҷмуъ 370 нафарро ташкил медиҳад, вале бо дар назар доштани зиёдшавии аҳолӣ, 16 синфхонаи муҷаҳҳаз барои ба таҳсил фаро гирифтани 960 хонанда дар ду баст пешбинӣ шудааст.

Синфхонаҳои компютерӣ, китобхона ва майдончаи варзишӣ имкони мусоид барои омӯзиши фанҳои гуногун ва ҳам машғул шудан бо тарбияи ҷисмонию варзиш фароҳам овардаанд.

Дар асоси дастури Роҳбари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳайати омӯзгорон ва хонандагони Муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №10 дар ноҳияи Балҷувон бо сару либоси ягонаи мактабӣ таъмин карда шуданд. Ин иқдом бозгӯ аз ғамхории Пешвои миллат ба соҳаи маориф ва талошҳои пайваста барои боло бурдани мақоми омӯзгор дар ҷомеа мебошад.

11 сентябр Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба ноҳияи Балҷувон ташриф оварда, дар деҳоти Кӯҳаншаҳр корхонаҳои нави истеҳсоли орд, равған, афшӯраи меваю сабзавот ва коркарди меваю гиёҳҳои хушкро мавриди истифода қарор доданд.

Аснои шиносоӣ ба Президенти кишвар иттилоъ доданд, ки бо оғози фаъолияти 4 корхонаи муосири саноатӣ наздики 100 сокини маҳаллӣ бо кор таъмин шуданд.

Корхонаҳои истеҳсолӣ дар Маҷмааи саноатии ноҳияи Балҷувон дар масоҳати зиёда 1 гектар аз тарафи гурӯҳи соҳибкорони ватанӣ бо арзиши 9 миллион сомонӣ сохта шудааст.

Боздиди Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз Ҷамъияти дорои масъулияти маҳдуди Рушди Балҷувон оғоз шуд.

Дар корхонаи мазкур бо истифода аз таҷҳизоту технологияи замонавӣ дар як шабонарӯз то 20 тонна орд истеҳсол мешавад.

Дар ин ҷо гандуми маҳаллӣ ва ашёи хоми воридотӣ бо сифати баланд коркард шуда, маҳсулоти тайёр бо тамғаи Орди Балҷувон ба фурӯш бароварда мешавад.

Ҳоло дар ду хатти технологии корхонаи дигари саноатӣ равғани пахта ва офтобпараст дар зарфҳои аз 3 то 10 литра банду баст мешаванд.

Таъсиси корхонаҳои нав дар ин самт, вобастагии бозори дохилиро аз маҳсулоти воридотӣ давра ба давра коҳиш дода, сатҳи зиндагии мардумро беҳтар мегардонад.

Дар идомаи боздид Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамзамон бо фаъолияти корхонаҳои истеҳсоли афшӯраи меваю сабзавот ва коркарди меваю гиёҳҳои хушк шинос шуданд.

Иттилоъ дода шуд, ки корхонаи муосири саноатӣ барои қонеъсозии талаботи аҳолӣ ва содироти он ба хориҷи кишвар дар доираи ҳадафи чоруми стратегӣ-саноатикунонии босуръати кишвар аз тарафи соҳибкори ватанӣ Адҳами Холбобо бунёд шудааст.

Барои коркарди маҳсулот дар корхонаи мазкур ду хатти технологӣ насб шудааст, ки тавассути он дар як рӯз 1000 қуттии шартӣ консерваи меваю сабзавот ва 15 ҳазор қуттӣ мураббои себ истеҳсол мешавад. Аввалин маротиба аз ноҳияи Балҷувон меваи хушк содирот мегардад.

Дар ноҳияи Балҷувон бо назардошти афзоиши талабот ба афшӯраи меваю сабзавот ва меваи хушк майдони боғҳои мевадиҳанда ва ҷангалзор васеъ мегарданд.

Акнун меваю гиёҳҳои шифобахши боғу ҷангалзори ноҳия дар ин корхонаи муосир бо сифати баланду тарҳи ҷолиб коркард шуда, бо тамғаи Файзи Балҷувон ба мизоҷон пешниҳод мешавад.

Дар корхонаи навтаъсис аз меваю гиёҳҳо зиёда аз 25 намуди маҳсулот истеҳсол мешавад, ки ҷавобгӯи стандарти байналмилалӣ мебошанд.

Дар ҳамин ҷо ба Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон намунаи маҳсулоти корхонаҳои навтаъсис муаррифӣ шуд.

Тибқи иттилоъ дар корхонаҳои тозабунёд истеҳсоли 40 намуди маҳсулот ба роҳ монда шудааст, ки дар бозор рақобатпазир буда, дар баробари таъмини талаботи аҳолӣ ҳамзамон содирот мешавад.

Зимни суҳбат бо масъулон Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон иқдоми соҳибкорони ватаниро барои саҳмгузорӣ дар рушди истеҳсолоти ватанӣ ва таъмини сокинон бо кор муҳим арзёбӣ намуданд.

11 сентябр Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар идомаи сафари корӣ дар деҳаи Кӯлдараи ноҳияи Ховалинг аз намоиши молу маҳсулоти кишоварзӣ ва ҳунарҳои мардумӣ боздид намуданд.

Дар намоишгоҳи мазкур намудҳои гуногуни маҳсулоти кишоварзӣ ба тамошо гузошта шуд.

Дар ин ҷо намудҳои гуногуни маҳсулоти кишоварзӣ ба шаклу услуб ва композитсияи зебо пешниҳод шуда буд.

Зимни боздид аз намоишгоҳ ба Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон иттилоъ дода шуд, ки иқлими ноҳияи Ховалинг барои парвариши картошка, пиёзи маҳаллӣ, сабзӣ  ва карам хеле мусоид мебошад.

Ҳамзамон иқлими ноҳия барои бунёди боғҳои себ, нок, гелос, шафтолу ва чормағз мувофиқ буда, ҳамасола кишоварзон аз ин намуди маҳсулот ҳосили фаровон ба даст  меоранд.

Маҳсули ҳунарҳои мардумӣ ба мисли анвои нону хурокҳои миллӣ ва  ҳамчунин асал дар ин ҷо гӯшаҳои ҷолиби намоишгоҳро ташкил медод. Дар ноҳия зиёда аз 4570 оилаи замбӯри асал мавҷуд буда, аз онҳо асали табиии тоза ба даст меоранд.

Ҳоло дар ноҳия дар ҳама шаклҳои хоҷагидорӣ  8088 га замини кишт мавҷуд аст. Кишоварзону боғдорон маҳсулоти мавсимии  худро ҷамъоварӣ намуда, аз он як қисматашро ба фурӯш бароварда ва боқимондаро барои зимистон захира менамоянд.

Истиқлоли давлат муқаддастарину азизтарин неъмат, рамзи саодат ва асолати миллат, шарафу номуси ватандорӣ ва нишонаи пойдориву бақои давлат мебошад. Истиқлоли давлатӣ мояи ифтихору саодати мо буда, сароғози эҳёи тозаи кишвар аст. Он дар замири ҳар як ҷавон эҳтиром ба фарҳанг ва хоки поки аҷдодиро, ки амонат дар дасти мо ворисон аст, зиёд намуд.

Дар шароити муосир, давлатҳои ҳамҷавор, ки баҳри ҳадафҳои геополитикиашон имрӯзҳо таҳдид ба истиқлоли сиёсӣ доранд мо бояд дар чуни шароити ҳасос зиракии сиёсиро аз даст надиҳем, зеро ҳифзи воҳидҳои марзию маъмурӣ, суботи сиёсӣ ва таъмини истиқлолу озоди вазифаи авалиндараҷаи мо хоҳад буд.

Бояд гуфт, ки ҳифзи истиқлоли давлатӣ дар шароити муосир замоне бо самар мемонад, ки мо қудрати ҳамешагии худро дар чунин шароити ҳасоси вазъи геополитикии давлатҳои ҳамҷавор бо мутаҳидию сарҷамъи баҳри ҳифзи манфиатҳои ҳаётан муҳимми миллӣ ва бақодории давлат истифода барем, чунки хушбахттарин миллат онест, ки фарзандҳояш ғами уро мехурад. Зимнан баяд гуфт, ки аз ҳама чизи бадбахти барои инсон ин беватани аст.

Ватан мояи ифтихор, сарҷамъию хотироти болидарўҳи ва нангу номуси миллат аст. Дар тамоми давраҳои таърих, дар матнҳои муқаддас ва осори илмӣ масъалаи “Ҳифзи Ватан” мавриди истифода қарор гирифтааст, ки он бузургтарин орзуи инсон ва беҳтарин подошти он мебошад. Барои ҳифзи ҳамешагии “Тоҷикистони азиз” дар шароити тағйирпазирии ҷаҳони муосир моро зарур аст, ки дар партави сиёсати хирадмандонаи Роҳбари давлат гирд омада иқтидори қудрати миллии хешро сарҷаъмона баҳри ҳифзи олитарин неъмати миллӣ Истиқлоли давлатӣ истифода барем.

Тоҷикистони азизи мо бо таърихи куҳан, тамаддуни бузург ва табиати зебояш яке аз кишварҳои бостонии ҷаҳон ба шумор меравад. Истиқлоли давлатӣ ба мо имконият дод, ки сарзамини худро соҳибӣ намоем, онро ободу зебо гардонем ва арзишҳои миллии худро эҳё кунем. Аммо барои ҳифзи ин неъмати бебаҳо-Истиқлол ва якпорчагии марзи Ватан, ҳамеша зиракии сиёсиро аз даст надода, марзу буми онро бо тамоми ҳастӣ ҳимоя кардан лозим аст.

Марзи давлатӣ танҳо як хатти ҷуғрофӣ нест, балки марзи Ватан-марзи номуси миллӣ ва шарафи миллат аст. Он бо хуни фарзандони шуҷои ин сарзамин ҳифз гардида, рамзи озодии давлату миллати мост. Ҳар як қитъаи марзи Тоҷикистон аз замонҳои қадим то ба имрӯз шоҳиди набардҳои таърихӣ ва ҷоннисориҳои фарзандони шуҷои миллат буда, бо ҳиммату иродаи қавии онҳо нигоҳ дошта шудааст.

Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар бораи муқаддас будани Ватан ва ҳифзи марз чунин гуфтаанд: «Мо бояд шукронаи соҳибватаниву соҳибдавлатӣ кунем ва баҳри ҳифзи марзу буми аҷдодӣ ва ободии Тоҷикистони маҳбубамон ҳамеша омода бошем».

Ин суханон ҳар як шаҳрванди мамлакатро водор месозад, онҳо дарк намоянд, ки ҳифзи Ватан танҳо вазифаи низомиён нест, балки рисолати муқаддаси ҳар як инсон аст.

Дар ҳифзи марзу бум ва пойдории Истиқлоли давлатии кишвар нақши ҷавонон бориз аст. Зеро, ҷавонон неруи пешбарандаи ҷомеа ва ояндаи давлатанд. Миллате, ки ҷавонони бофарҳангу ватандӯст дорад, ҳамеша устувору қавӣ хоҳад монд. Барои ин, ҷавонон бояд таърих, фарҳанг ва суннатҳои миллии худро хуб донанд, ифтихори миллӣ дошта бошанд ва дар ҳифзи Ватан ҳамеша омода бошанд.

Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон борҳо таъкид намудаанд, ки "Ҷавонон неруи созанда ва муҳофизи давлату миллатанд, онҳо бояд масъулияти худро дар назди Ватан ва миллат дарк намоянд".

Ҳар як ҷавон, хоҳ дар арсаи илм бошад, хоҳ дар соҳаи саноат ё кишоварзӣ, бояд бо меҳнати худ барои пешрафти кишвар саҳм гузорад. Зеро ҳифзи Ватан танҳо бо туфанг нест, балки бо дониш, бо фарҳанг ва бо меҳнати содиқона низ сурат мегирад.

Истиқлоли давлатӣ, Ваҳдат ва ҳамбастагӣ-омили муҳимми ҳифзи марзу буми Ватан мебошад. Танҳо миллати муттаҳид бо ҳамбастагӣ метавонад Ватани худро муҳофизат намояд. Агар мардум ваҳдат ва якдигарфаҳмӣ дошта бошанд, ҳеҷ қуввае наметавонад Истиқлоли давлатиро халалдор созад.

Муқаддасу бегазанд ва ҳамеша пойдору устувор нигоҳ доштани истиқлол – ин дастоварди бузург ва неъмати беҳамтои миллӣ вазифаи муҳимтарин ва рисолати ҷонии ҳар як ҷавони худшиносу худогоҳ ва бонангу номуси Тоҷикистон аст. Расидан ба қадри истиқлол ва давлатдории мустақилона, таҳкими сулҳу субот ва ваҳдати миллӣ, эҳсоси гарми ватандориву ватанпарастӣ, бедории маънавӣ, ифтихори миллӣ, пос доштани арзишҳои миллӣ ва рамзҳои давлатдорӣ – ҳама дар маҷмӯъ моро ба сӯи хушбахтиҳои бепоёне мебарад.

Истиқлол ва зарурати таҳкими дастовардҳои он мо, ҷавононро водор месозад, ки хотираи таърихии худро эҳё намуда, арзишҳои ахлоқиву фарҳангии миллиро ба таври дақиқ омӯхта, давлати худро рушд диҳем ва миллатамонро ба зиндагии шоистаю арзанда расонем. Таърихи пурифтихори миллати сарбаландамон нишони он аст, ки андешаи истиқлолу соҳибихтиёрӣ, талоши расидан ба давлатдории мустақили миллӣ ва орзуву ормони озодандешӣ дар зеҳни миллати истиқлолхоҳи мо ва фарзандони некному хирадманди он дар тӯли садсолаҳо зинда буд ва маҳз ҳамин андеша моро имрӯз ба ин шоистагию комгорӣ расонид.

Некрӯз НАБИЕВ, мудири шуъбаи ғоибонаи

Коллеҷи омӯзгории шаҳри Душанбе ба номи Хосият Махсумова

Аз ҷониби роҳбарияти Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба муносибати 34-солагии Истиқлоли давлатӣ кормандони соҳа ва нафаронеки дар рушди соҳа саҳмгузор бо нишони сарисинагии "Аълочии ифтихории таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбӣ”,қадрдонӣ гардиданд.

Дар баробари дига нафарон Комилов Комилҷон Ҳакимович, муассиси Коллеҷи тиббии хусусии шаҳри Гулистон, барои хизматҳои шоён ва саҳмгузори дар рушди соҳаи таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбӣ бо нишони сарисинагии Аълочии ифтихории таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбӣ” қадрдонӣ карда шуд.

Зикр гардид, ки иқдоми мазкур мунтазам идома ёфта, меҳнату заҳмати кормандону омӯзгорон ва нафароне, ки дар рушди соҳа саҳмгузоранд аз ҷониби роҳбарияти Кумита ҳамеша мавриди қадршинсӣ карда мешаванд.

2 сентябр Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар шаҳри Пекин бо Раиси Ҷумҳурии Мардумии Чин муҳтарам Си Ҷинпин мулоқот намуданд.

Дар вохӯрӣ маҷмуи масоили ҳамкории дуҷонибаву бисёрҷонибаи Тоҷикистону Чин, аз ҷумла робитаҳо дар чаҳорчӯби созмонҳои байналмилалию минтақавӣ, бо таваҷҷуҳи зиёд ба рӯзномаи Созмони ҳамкории Шанхай баррасӣ шуд.

Президенти кишвари мо муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таъкид доштанд, ки “Мо саҳми шоистаи Шуморо, ҷаноби Си Ҷинпин, дар тавсеаи ҳамкории гуногунҷанбаи кишварҳоямон баланд арзёбӣ менамоем”.

Таъкид гардид, ки бо вуҷуди шароити мураккаби геосиёсӣ Созмони ҳамкории Шанхай дар таъмини амну субот ва густариши робитаҳои судманди байнидавлатӣ саҳми худро мегузорад.

Сарвари давлати мо бо таъкиди дастгирии ташаббуси нави “Идораи глобалӣ”-и Раиси Ҷумҳурии Мардумии Чин изҳор доштанд, ки ин ташаббус бо талошҳои пайвастаи ҷониби Тоҷикистон ҷиҳати таъмини волоияти қонун, сулҳи комил, амният ва рушди устувор ҳамсон аст ва барои пешбурди ҳадафҳои муштараки мо зарфияти зиёд дорад.

Ҷонибҳо аз такмили абзорҳои ҳамкорӣ дар қолаби “Осиёи Марказӣ-Чин” изҳори қаноатмандӣ намуданд.

Ба масъалаҳои густариши минбаъдаи ҳамкорӣ дар ҳамаи арсаҳои ҷавобгӯи манфиатҳои мардумони ду кишвар, аз ҷумла иқтисодиву тиҷоратӣ, рақамикунонӣ, таҷдиду рушди инфрасохтори нақлиётӣ, логистика, истифодаи имкониятҳои транзитӣ, ҷалби сармоя ва технологияҳои Чин ба иқтисоди Тоҷикистон таваҷҷуҳи зиёд зоҳир гардид.

Таъсиси марказҳои хизматрасонии иттилоотию технологӣ (Data center), таҳкими амнияти киберӣ, истифода аз зеҳни сунъӣ ва технологияҳои рақамӣ аз самтҳои дигари ҳамкории стратегӣ номида шуд.

Ҳамкории ду кишвар дар соҳаи гидроэнергетика низ аз масъалаҳои авлавиятнок буд.

Тавсеаи ҳамкории байниминтақавӣ ҷавобгӯи манфиатҳои муштарак арзёбӣ гардид.

Рушди робитаҳо дар соҳаҳои фарҳанг, маориф, илму техника ва сайёҳӣ ба мақсад мувофиқ дониста шуд.

Таъкид гардид, ки дар самти таъмини амният ва мубориза бо таҳдиду хатарҳои муосир ҳар ду кишвар мавқеъи ҳамсон доранд.

Мулоқот дар фазои дӯстиву самимият ҷараён гирифт.

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар шаҳри Пекин дар доираи сафари корӣ ба Ҷумҳурии Мардумии Чин бо Сарвазири Ҷумҳурии Исломии Покистон муҳтарам Шаҳбоз Шариф мулоқот намуданд.

Зимни суҳбат ҳолати кунунӣ ва дурнамои ҳамкории миёни ду кишвар баррасӣ шуд.

Президенти кишвари мо муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон алоқамандии Тоҷикистонро ба рушду тавсеаи муносибатҳои гуногунҷанбаи Тоҷикистону Покистон таъкид намуданд.

Муҳтарам Шаҳбоз Шариф дар навбати худ изҳор доштанд, ки “дӯстию бародарии мову шумо ва мардумони Покистону Тоҷикистон аз қалб бармехезад ва мо ба ин арҷи баланд мегузорем”.

Масоили таҳкиму тавсеаи робитаҳои ду кишвар дар арсаи сиёсӣ, тиҷорату иқтисод, бахусус энергетика ва нақлиёт, фарҳанг, илму маориф, техника ва амнияту мудофиа муҳокима гардид. Рушди минбаъдаи ҳамкории байнипарлумонӣ зарур дониста шуд.

Дар роҳи баррасӣ ва ҳалли маҷмуи масъалаҳои ҳамкории иқтисодию тиҷоратӣ, фарҳангиву гуманитарии ду кишвар нақши Комиссияи муштараки байниҳукуматӣ муҳим дониста шуд. Дар ин замина, ҷонибҳо хостори бештар фаъол гардидани дигар василаҳои пешбурди ҳамкорӣ, аз ҷумла Гурӯҳи кории нафту газ, энергетика ва Шурои муштараки соҳибкорон шуданд.

Таъкид гардид, ки дар шароити кунунӣ барои ҳар ду ҷониб ҳамкорӣ дар соҳаи нақлиёт аҳамияти калидӣ дорад. Дар ин самт таъсиси Шурои муштараки ширкатҳои боркашонии ду кишвар иқдоми муассир шумурда шуд.

Алоқамандии кишвари мо барои дастрасӣ ба долонҳои байналмилалии нақлиётӣ ва бандарҳои чаҳонӣ иброз гардид.

Ҳамкорӣ дар соҳаи гидроэнергетика ва рушди бозори неруи барқ дар минтақа, аз ҷумла татбиқи саривақтии тарҳи КАСА-1000 муҳим арзёбӣ гардид.

Зимни баррасии масоили ҳамкорӣ дар соҳаи амният мавзуи мубориза бо терроризми байналмилалӣ, ифротгароӣ, пешгирӣ аз гардиши ғайриқонунии маводи мухаддир ва дигар зуҳуроти ҷинояткории муташаккили фаромилӣ муҳокима шуд.

Зимни суҳбат натиҷаҳои ҷаласаи Шурои сарони давлатҳои аъзои Созмони ҳамкории Шанхай, масъалаҳои алоҳидаи рӯзномаи байналмилалӣ ва минтақавӣ низ мавриди таваҷҷуҳи ҷонибҳо қарор гирифтанд.

1 сентябр Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар шаҳри Тянҷини Ҷумҳурии Мардумии Чин бо Раиси Ҷумҳурии Исломии Эрон Масъуди Пизишкиён мулоқот намуданд.

Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар оғози суҳбат аз тамоюли афзояндаи тамосу мулоқот дар сатҳҳои олӣ ва баланд изҳори қаноат намуданд.

Ҷонибҳо ба густариши равобити иқтисодиву тиҷоратӣ, ҳамкорӣ дар соҳаҳои энергетика, ҳамлу нақли байналмилалӣ, илму фанновариҳо, кишоварзӣ, тандурустӣ ва дигар бахшҳои барои ҳарду ҷониб манфиатовар таваҷҷуҳи зиёд зоҳир намуданд.

Аз лағви раводид миёни Тоҷикистону Эрон, ки дар пешбурди ҳамкорӣ дар соҳаҳои гардишгарӣ, тиҷорат, нақлиёт, фарҳанг ва тиб нақши назаррасе гузоштааст, истиқбол карда шуд.

Атрофи вазъи кунунии мураккабу ноустувор ва пешгӯинашаванда дар Ховари Миёна табодули афкор сурат гирифт.

Ба таҳкими ҳамкорӣ дар доираи ниҳодҳои байналмилалӣ ва минтақавӣ низ таваҷҷуҳи зиёд зоҳир гардид.

Дар ин робита ба кишвари дӯст барои ҷонибдорӣ аз ташаббуси Тоҷикистон барои таъсиси Маркази  зиддимухаддиротии Созмони ҳамкории Шанхай дар Душанбе изҳори сипос карда шуд.

1 сентябр мулоқоти Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва Президенти Федератсияи Русия Владимир Путин баргузор гардид.

Зимни суҳбат ҷонибҳо масъалаҳои мубрами муносибатҳои дуҷонибаро баррасӣ карда, доир ба натиҷаҳои ҳамоиши Созмони ҳамкории Шанхай табодули афкор намуданд.

Масъалаҳои алоҳидаи рӯзномаи байналмиллалӣ ва минтақавӣ низ мавриди таваҷҷуҳ қарор гирифт.

Ҳамчунин масъалаҳои вобаста ба ҳамоишҳои дарпешистодаи сатҳи олӣ баррасӣ шуд.