Дониш андар дил чароғи равшан аст,

В-аз ҳама бад бар тани my ҷавшан аст.

Оре, дониш чароғи ақл, қуввати дил, дороиву сарват ва ҷавшани бузургест, ки касро аз ҳама гуна ранҷу азоб кулфату дард ва афсурдагиву эҳтиёҷ дур месозад. Дониш барои инсон мояи манбаи фазлу камол буда, инсонро бузургдил мегардонад. Шахси донишманд дар ягон давру замон ба душвориҳо рӯ ба рӯ намешавад, зеро дониши бузургаш ӯро бо роҳи росту самарабахш раҳнамун месозад. Тавассути ақлу заковати бузургу хиради ба роҳи дониш ба дастовардааш метавонад соҳибкору соҳибмаълумот ва соҳибиззат бигардад.

Донишмандон азизу гиромӣ ва хотирнишинанд. Дар ёдҳо, базмҳо, дар ҳамаи мавридҳо дар дилу дидаи мардуманд. Ба даст овардани донишу маҳорати бузург ба осонӣ ба даст намеояд. Шахсе, ки дар роҳи донишомӯзӣ мекӯшад, гарчанде душвор аст, бо тамоми душвориҳо, норасоиҳо ва заҳматҳои зиёд чизе омӯзад, то донишманд гардад, зеро шахси донишманд соҳибобрӯст. Дониш ганҷи бузургест, ки баробари дунё арзиш дорад:

Беҳ аз ганҷи дониш ба гетӣ куҷост?

Киро ганҷи дониш бувад подшост!

Ҳеҷ ганҷе бузургвортар аз дониш нест. Зеро ки он инсонро чун ҷавшани бузург аз камиву костӣ, гармиву сардӣ ва афсурдагиву эҳтиёҷ эмин медорад. Пас, бисёр кӯшиш мебояд, то ҳар вақт омӯхт. Агар манбаи омӯзишие пайдо нашуд, аз нодон метавон чизе омӯхт ва бо чашми дил ба ӯ нигарист ва бо басорати ақл бар вай назар кард. Он низ афзоиши дониши ту хоҳад буд. Бо омӯхтани алфози наве бо омӯхтани маънии дигаре барои кас ҷаҳони дигаре равшан мегардад. Як маънии бузург ҳаёти инсониятро тағйир медиҳад, бо роҳи рост ҳидоят мекунад.

Инсони асил пайваста дар омӯхтани илму андӯхтани донишу фазл мекӯшад. Фурсатро ғанимат шумурда, бо гузашти вақт дониши худро сайқал медиҳад. Аз пайи ҷамъ овардани молу мулк ва сарвати зиёд намекӯшад. Зеро дар зиндагӣ бояд ҳамеша илму дониш ва хирад дар пояи аввал истанд. Дар он мебояд кӯшид, ки ҳар рӯзи ҳаётро пайи зиёд кардани донишу ақлу заковати бузург сарф кард. На пайи тамаъи молу мулк.

Афзудани дониш касро пурдону пурмаърифат кордону нуктафаҳм мегардонад. Мегӯянд, ки хираду дониш барои инсони бомаърифат ҳамчун ғизо нерӯ мебахшад. Шахее, ки дорои хираду дониши бузург нест, ӯ ҳамчун шахсияти аз ғизо дурмонда мекаловад ва дар байни ҷомеа чун ангуштнамоён ба назари ҳар фард мерасад. Зиёд намудани дониши ҳар як инсон ба ҳадди омӯзиши ӯ вобастагӣ дорад.

Зеро мегӯянд, ки:

Илм чандон ки бештар хонӣ,

Чун амал дap my нест нодонӣ.

Донишомӯзӣ ва толибилмӣ рисолатҳои бузурги инсонианд. Касе, ки ин рисолатҳоро ба ҷо намеорад, дар шумори одамиён буда наметавонад ва бевосита дар таънаву маломати атрофиён мемонад. Валек шахсияти донишмандро ҳама эътироф ва эҳтиром мекунад. Агар ба марги аблаҳон танҳо фарзандонашон бигирянд ба марги алломаҳо ҷаҳон мегиряд, зеро бо заковату дониши бузургашон дили ҷаҳониёнро ба даст овардаанд.

Барои омӯхтани донишу маърифати зиёд бисёртар бояд китоб хонд, зеро манбаи ҳамаи омӯзишу донишҳо аз китоб сарчашма мегирад.

Рӯй овар бар китобу дониш аз он саҳл гир,

To ба дониш гардӣ машҳури ҷаҳону дилпазир.

Бале, дониш чароғи ақл аст, ки дидагон аз он равшаниву нур ва дилҳо хушиву сурур мегиранд. Шахси донишманд зинатгарои ҳар анҷуман аст. Агар аз хурдӣ то ба дами марг барои омӯхтани илму андӯхтани дониш камар бандем, саҳве нахоҳад шуд, зеро асоситарин ва беҳтарин амал дар зиндагии инсони асил илм омӯхтан аст. Зеро гуфтаанд:

Зи дониш зинда монӣ ҷовидонӣ,

Зи нодонӣ наёбӣ зиндагонӣ.

Фозил Бобозода Ашурмаҳмад,

Сардори шуъбаи ҳуқуқ, коргузорӣ ва назорати

Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии

назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон

21 август Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ дар ноҳияи Синои шаҳри Душанбе Донишкадаи исломии Тоҷикистон ба номи Имоми Аъзам - Абӯҳанифа Нӯъмон ибни Собитро мавриди истифода қарор доданд.

Донишкадаи исломии Тоҷикистон бо маблағгузорӣ аз Фонди захиравии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дастгирии соҳибкорони саховатпешаи кишвар мутобиқ бо анъанаҳои меъморию фарҳангии тайи ҳазорсолаҳо шаклгирифтаи миллати тамаддунофари тоҷик бо тарҳи басо зебову дилкаш бунёд ёфта, яке аз марказҳои муҳими илмӣ-таҳқиқотӣ ва таълимии кишвар ба ҳисоб меравад. Бинои тозабунёд дар партави сиёсати маорифпарваронаи Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба истиқболи ҷашни 35-солагии Истиқлоли давлатӣ қомат афрохта, барои 2500 донишҷӯ пешбинӣ гардидааст.

Иншоот дар майдони зиёда аз ду гектар қомат афрохта, аз 7 бинои 6 ва 8 ошёна иборат аст. Масоҳати биноҳо 46 ҳазору 816 метри мураббаъро ташкил медиҳад. Корҳои сохтмонӣ дар иншоот соли 2019 оғоз гардида, бо риояи талаботи муосири соҳавӣ ва ороиши зебои тоҷикӣ анҷом ёфтааст.

Дар ин иншоот маҷлисгоҳ бо 513 ҷойи нишаст, 90 синфхона, утоқи корӣ ва дигар ҳуҷраҳои зарурӣ ҷойгир аст.

Ҳуҷраҳои корию дарсӣ бо дастгоҳу таҷҳизоти насли нави соҳавӣ муҷаҳҳаз буда, дорои шароити зарурӣ барои гузарондани машғулиятҳои амалӣ мебошад.

Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зикр намуданд, ки рушди маориф ва илм дар сиёсати давлатӣ ҳамеша авлавият дошта, Ҳукумати кишвар тамоми имконотро барои таҳкими пояҳои маърифат, баланд бардоштани сатҳи таълиму тарбия ва рушди неруи зеҳнии ҷавонон сафарбар месозад.

Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо осорхонаи мукаммал ва дорои аҳамияти илмӣ-фарҳангии Донишкадаи исломии Тоҷикистон шинос шуданд.

Иттилоъ дода шуд, ки дар осорхона таърихи ғании ислом дар сарзамини тоҷикон, нақши илмии устодону олимони бузурги миллати тоҷик ва саҳми онҳо дар рушди тамаддуни исломӣ ба таври шоиста муаррифӣ мегардад.

Дар осорхона нусхаҳои нодири дастнависҳо, китобҳои таърихӣ ва осори хаттии олимони машҳури тоҷик ба намоиш гузошта шудаанд. Фонди осорхона, инчунин, дорои ашёву ёдгориҳои таърихиест, ки аз осори меъморӣ ва фарҳанги мусулмонии тоҷикон шаҳодат медиҳанд.

Дар ин миён нусхаҳои нодири Қуръони карим, сангнавиштаҳо, лавҳаҳои хаттотӣ ва ашёи дигари таърихӣ ҷой дода шудаанд.

Бахши дигари осорхона ба нақши Ҷумҳурии Тоҷикистон дар эҳёи арзишҳои миллӣ ва мусулмонӣ дар даврони соҳибистиқлолӣ бахшида шуда, тавассути аксҳо, ҳуҷҷатҳо ва маводи расмӣ фаъолияти Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва сиёсати давлатро дар эҳё ва тарғиби мероси фарҳанги ниёгони пуршарафамон инъикос мекунад.

Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зикр намуданд, ки ташкили чунин осорхона дар заминаи Донишкадаи исломии Тоҷикистон барои муҳассилон ва муҳаққиқон имконияти фарох фароҳам меорад, то ба таърихи ислом дар сарзамини мо, шахсиятҳои барҷаста ва осори илмӣ-фарҳангӣ ошно гарданд.

Ба Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон иттилоъ дода шуд, ки дар ошёнаҳои болоии донишкада китобхонаи электронӣ, толори тестӣ, толори варзишӣ бо 168 ҷойи нишаст ва ду ҳуҷраи тиббӣ ҷой дода шудаанд. Нуқтаи тиббӣ имкон дорад, ки дар як вақт ба 300 кас хизмати тиббӣ расонад.

Дар донишкада, ҳамзамон хобгоҳ барои 520 донишҷӯ омода шудааст.

Саҳн ва атрофи бинои Донишкадаи исломии Тоҷикистон дар масоҳати 6 ҳазору 560 метри мураббаъ мумфарш гардида, ҳамчунин, ободу сабзкорӣ шудааст.

Шароиту имкониятҳои фароҳамшуда дар Донишкадаи исломии Тоҷикистон минбаъд ҳамчун пойгоҳи муҳимми илмию таълимӣ ва таҷрибивию амалӣ, барои фанҳои гуногун истифода бурда шуда, ба афзун намудани донишҳои динию дунявии донишҷӯён мусоидат менамояд.

Зимни боздид Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба сифати корҳо баҳои баланд дода, ба масъулин барои омода намудани кадрҳои баландихтисос ва ҷалби онҳо ба илмомӯзӣ, таҳқиқоти илмӣ ва пос доштани арзишҳои волои миллӣ дастуру тавсияҳо доданд.

Боиси ифтихор ва сарбаландист, ки Разоқов Бахтиёр Фаррухович, яке аз омӯзгорони ҷавони Коллеҷи технологии ба номи А. Қаҳҳорови шаҳри Конибодом, дар озмуни бонуфузи байналмилалӣ, ки рӯзи 17 августи соли 2025 дар шаҳри Тошкент баргузор гардид, бо номинатсияи “Фахри Ватан” сарфароз гардонида шуд.

Ин чорабинӣ аз ҷониби Маркази матбуоти илмии “Scientific Publication” ва бо ҳамкории Агентии корҳои ҷавонон ташкил ёфта, бори аввал дар сатҳи Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил (ИДМ) баргузор шуд. Ҳадафи асосии он қадршиносӣ ва ҳавасмандгардонии ҷавонони навовар, олимони ҷавон ва роҳбарони соҳиби салоҳият буд, ки барои рушди фаъолияти илмӣ-тадқиқотӣ саҳм мегузоранд.

Дастовардҳои шоистаи эътироф Разоқов Бахтиёр Фаррухович дар ин озмун ҳамчун роҳбар ва омӯзгори ҷавон бо рӯҳияи навоварӣ, ҷаҳонбинии илмӣ ва корбари самарабахши донишҳои муосир ширкат намуд. Вай фаъолияти тадқиқотӣ ва эҷодии ҷавононро ҳидоят карда, бо ташаббускорӣ ва садоқати касбӣ дар сатҳи баланд қадр ёфт.

Бо ҳамин дастовард ӯ дар қатори беҳтаринҳо эътироф гардида, бо диплом ва медали ифтихорӣ сарфароз шуд. Мукофоти мазкур на танҳо нишонаи сатҳи баланди салоҳият ва меҳнати пайгиронаи ӯст, балки мояи ифтихори тамоми ҳайати омӯзгорон ва донишҷӯёни Коллеҷи технологии ба номи А. Қаҳҳоров низ ба шумор меравад. Ифтихори коллектив ва намуна барои ҷавонон иштироки фаъолонаи чунин мутахассисони соҳибмаърифат дар чорабиниҳои байналмилалӣ собит месозад, ки ҷавонони боистеъдод ва омӯзгорони фаъоли Ҷумҳурии Тоҷикистон қодиранд дар сатҳи ҷаҳонӣ ифтихорофарин бошанд. Дастовардҳои Разоқов Бахтиёр Фаррухович намунаи равшан барои донишҷӯёну ҳамкорон буда, ба рушди минбаъдаи фаъолияти илмӣ ва таҳқиқоти ҷавонон такони ҷиддӣ медиҳад. Коллективи Коллеҷи технологии ба номи А. Қаҳҳорови шаҳри Конибодом аз муваффақиятҳои арзандаи Разоқов Бахтиёр Фаррухович ифтихор дошта, ба ӯ дар роҳи илмӣ, касбӣ ва эҷодӣ комёбиҳои нав ба нав таманно менамояд.

Ба ҳафтод пушташ дуруду сипос,
Ба дарёниҳоду ба гавҳаршинос!

Дуруди Худои ҷаҳонофарин,
Фаровон ба номи чунин тахтшин.

Дуруд аз табори Каюмарсшоҳ,
Ки бар тахтдорӣ кушодаст роҳ.

Санои фаровон зи номи Ҳушанг,
Ки бар шиша бинҳод таҳдоб санг.

Зи Ҷамшед бодо дуруди зиёд,
Ки аз Пири тӯсӣ фаро гашт ёд.

Сипос аз Фаридуни аврангу гоҳ,
Манӯчеҳру Нӯзар, зи Ковусшоҳ.

Дуруду сано ҳам зи Афросиёб
Ба номи накӯи Ҷалолатмаоб.

Ҳумону Ҳумойю ҳумоюнпараст,
Ки аз пушти Пирон гирифтанд даст,

Сипоси фаровон зи онон расид,
Чунин ҳотамиро, ки Ҳотам надид.

Аз ин баъд Рустам шиносад, яқин,
Зи Сӯҳроб меҳраш алорағми кин.

Сиёвуш дигар сияҳ аз сафед,
Ҷудо карда, донад кадом аст умед.

Дигар Ардашеру дигар Ардамеҳр,
Надоранд армон ба доми сипеҳр.

Зарандуд гардад ҳавои камар,
Нафас баркушояд аз он Золи Зар.

Зи Баҳрому Баҳман, зи Исфандиёр,
Дуруду ситоиш бувад беканор.

Гузаштам аз он раҳ, ки бе чангу дуд,
Расондам паёми диёри дуруд.

Аз иқдомҳои Ҷалолатмаоб,
Дили шаҳсаворон чи хуш хурд об.

Зи "Шаҳнома" омад садо инчунин :
"Ки хотам надорад ҷило бе нигин.

Намакдони миллат кафи дасти ӮСТ,
Шукуҳу ҷалолаш ба мо обурӯст!"

Истиқлол бузургтарин ва муқаддастарин дастоварди таърихии миллати тоҷик аст. Агар ба марҳилаҳои пурпечутоби таърихи халқи тоҷик назар афканем, равшан мегардад, ки орзуи деринаи ниёгон ҳамеша истиқлол, озодӣ ва соҳибихтиёрӣ буд. Дар тӯли садсолаҳо миллати тоҷик борҳо таҳти фишор, тазйиқ ва ҳамлаҳои бегонагон қарор гирифт, аммо рӯҳи истиқлолталабӣ ва худшиносии миллӣ ҳеҷ гоҳ аз миён нарафт.

Пас аз пошхӯрии Иттиҳоди Шӯравӣ, Тоҷикистон рӯзи 9-уми сентябри соли 1991 бо қарори Шӯрои Олии ҷумҳурӣ Истиқлоли давлатии худро эълон намуд. Ин рӯз ҳамчун оғози воқеии таърихи навини тоҷикон ба ҳисоб меравад. Чунонки Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таъкид мекунанд: «Истиқлоли давлатӣ рамзи ҳастӣ, озодӣ ва озодагии мост. Ин неъмат муқаддастарину арзишмандтарин дастоварди миллати тоҷик мебошад».

Истиқлол на танҳо озодӣ аз зери ҳукмронии дигарон, балки имконияти худшиносӣ, худсозӣ ва худташаккулдиҳии миллат мебошад. Дар заминаи истиқлол мо тавонистем забон, фарҳанг, урфу одат ва арзишҳои миллӣ худро аз нав эҳё намоем.

Дар солҳои аввали соҳибистиқлолӣ Тоҷикистон ба мушкилоти сангини сиёсӣ ва иқтисодӣ рӯ ба рӯ шуд. Ҷанги таҳмилии шаҳрвандӣ тақрибан тамоми пояҳои давлатдориро хароб сохт. Аммо бо роҳбарии Пешвои миллат сулҳ барқарор гардид ва миллати тоҷик аз вартаи парокандагӣ наҷот ёфт.

Сарвари давлат борҳо таъкид кардаанд:«Ман бо ифтихор мегӯям, ки сулҳу оромӣ ва ваҳдати миллӣ аз ҳама дастовардҳои даврони истиқлол муқаддастар аст». Истиқлол имконият дод, ки тоҷикон давлатдории миллии худро аз нав эҳё кунанд. Асосҳои Конститутсия гузошта шуданд, парчам, нишон ва суруди миллӣ ҳамчун рамзҳои давлатдорӣ қабул гардиданд. Ба гуфтаи Пешвои миллат:«Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон китоби сарнавиштсоз ва оини сиёсиву ҳуқуқии зиндагии ҷомеаи мо мебошад».

Ҳамин тавр, қадам ба қадам заминаи устувори давлатдорӣ гузошта шуд. Тоҷикистон ба ҳайси кишвари мустақил узви комилҳуқуқи Созмони Милали Муттаҳид ва даҳҳо ташкилоти байналмилалӣ гардид. Ин ҳама аз натиҷаи истиқлол аст.

То истиқлол бисёре аз суннатҳо, урфу одат ва ҳатто забони тоҷикӣ зери фишори сиёсати бегонагон қарор доштанд. Бо соҳибистиқлолӣ бошад, имкон пайдо шуд, ки забони тоҷикӣ ҳамчун забони давлатӣ мақоми воқеии худро касб намояд.

Пешвои миллат дар Паёми худ борҳо таъкид кардаанд:«Мо забонро аз модар меомӯзем ва онро ҳамчун мероси муқаддаси миллӣ ба наслҳои оянда мерасонем. Забон пояи асосии истиқлол ва ҳастии миллат аст».

Ҳамин тариқ, истиқлол ба эҳёи забон, фарҳанг, суннатҳои миллӣ ва анъанаҳои давлатдории тоҷикон неруи тоза бахшид.

Бе истиқлол рушди иқтисодӣ ғайримумкин буд. Дар давоми солҳои истиқлол Тоҷикистон ба дастовардҳои назаррас ноил гардид: сохта шудани садҳо корхонаҳои саноатӣ; бунёди Неругоҳи барқи обии “Роғун” ҳамчун лоиҳаи аср; таҷдиди роҳҳои байналмилалӣ ва пайвастани манотиқи кишвар бо роҳҳои нав; таҳкими амнияти озуқаворӣ ва рушди кишоварзӣ.

Ин ҳама комёбиҳо бевосита аз баракати истиқлоланд.

Соҳибистиқлолӣ ба Тоҷикистон имкон дод, ки сиёсати хориҷии мустақилро пеш гирад. Ҷумҳурии Тоҷикистон имрӯз бо беш аз 170 кишвари ҷаҳон муносибатҳои дипломатӣ дорад. Иқдомҳои байналмилалии Пешвои миллат, бахусус дар масъалаи об, Тоҷикистонро ба яке аз пешсафони арсаи ҷаҳонӣ табдил додааст.

Дар замони ҷанги шаҳрвандӣ хатари парокандашавии миллат вуҷуд дошт. Бо кӯшиши Пешвои миллат, сулҳи тоҷикон соли 1997 ба даст омад. Ваҳдати миллӣ ҳамчун дастоварди бузурги истиқлол дар саҳифаҳои таърих бо ҳарфҳои заррин сабт шудааст. Воқеан, Ваҳдат неъмати бебаҳо ва дастоварди бузургтарини миллат аст. Мо бояд онро мисли гавҳараки чашм ҳифз кунем.

Мавриди таъкид аст, ки ояндаи истиқлол ба насли ҷавон вобаста аст. Аз ҳамин рӯ, давлат ва ҳукумат ба ҷавонон таваҷҷуҳи хоса зоҳир менамояд. Барномаҳои давлатӣ оид ба рушди ҷавонон, дастгирии соҳибкории ҷавонон ва ташкили шароити мусоид барои таҳсил дар дохил ва хориҷ аз натиҷаҳои истиқлол аст.

Пешвои миллат низ бо боварӣ мегӯянд, ки ҷавонон нерӯи бузург ва такягоҳи асосии давлатанд. Аз онҳо ватандӯстӣ, дониш ва садоқат ба миллатро интизор дорем. Истиқлол танҳо дастоварди як шахс ё як гурӯҳ нест, балки рисолати умумихалқист. Ҳар як шаҳрванди кишвар вазифадор аст, ки истиқлолро ҳифз намуда, барои ободии Ватан саҳмгузор бошад.

Ҳамин тавр, истиқлол сарчашмаи ҳамаи комёбиҳои имрӯзу фардои миллати тоҷик мебошад. Сулҳу субот, ваҳдати миллӣ, эҳёи забон ва фарҳанг, дастовардҳои иқтисодиву иҷтимоӣ ва обрӯи байналмилалии Тоҷикистоназ баракати истиқлол аст. Мо вазифадорем, ки ин дастоварди муқаддасро чун гавҳараки чашм ҳифз кунем ва барои ободиву сарсабзии Ватани азизамон – Тоҷикистон ҳамеша талош намоем.

Шӯҳрат ЁҚУБӢ,

директори Литсейи касбии техникии сохтмони шаҳри Хуҷанд

Мадинахон Аҳмадзода - донишҷӯи курси 3-юми МДТ "Коллеҷи омӯзгории Донишгоҳи давлатии Хуҷанд ба номи академик Бобоҷон Ғафуров" дар даври вилоятии озмуни ҷумҳуриявии "Фурӯғи субҳи доноӣ китоб аст" аз рӯйи номинатсияи "Адабиёти муосири тоҷик" байни донишҷӯёни муассисаҳои таҳсилоти миёна ва олии касбӣ мақоми сеюмро сазовор гардид.

Ӯ тибқи низомномаи озмун 30 роман, 40 повест, 10 драма, 10 асари ёддоштӣ, 70 ҳикояву новелла, 110 ғазал, 100 байт дигар навъҳои шеърӣ, 120 рубоиву дубайтӣ ва 150 байт порча аз достонҳоро аз худ намудааст.

Роҳбарият ва ҷомеаи меҳнатии муассиса бо ифтихору сарфарозӣ Аҳмадзода Мадинахонро бо ин дастоварди шоён табрику муборакбод намуда, ба ӯ саодату комёбиҳои навинро таманно менамоянд.

21-уми август Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ дар шаҳраки 192-и ноҳияи Шоҳмансури пойтахт Муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №4-ро мавриди баҳрабардорӣ қарор доданд.

Иншооти мазкур дар доираи тавааҷҷуҳу ғамхориҳои Сарвари давлат ба соҳаи маориф ва таълиму тарбияи насли наврас ва иқдомҳои созандаи Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ аз ҳисоби маблағҳои буҷети Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии пойтахт бунёд гардидааст.

Ифтитоҳи иншооти нави соҳаи маориф дар идомаи тадбирҳои ободонӣ ба истиқболи ҷашни 35-солагии Истиқлоли давлатӣ ва оғози соли нави таҳсил барои омӯзгорону хонандагон ва сокинони ин маҳалла туҳфаи арзишманд унвон гардид.

Ба Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Рањмон иттилоъ доданд, ки бинои муассисаи таълимӣ аз се ошёна ва таҳхона иборат буда, барои 1450 нафар хонанда дар як баст пешбинӣ шудааст.

Иншоот бо назардошти талаботи соҳа, унсурҳои меъмории миллӣ ва ҷавобгӯ ба зарфиятҳои муосир бо сифати баланд сохта шуда, синфхона ва дигар кабинетҳои фаннӣ бо таҷҳизот ва аёнияти дарсӣ муҷаҳҳаз гардонида шудааст.

Бинои дигари бунёдгардида дар муассисаи таълимӣ аз 4 ошёна иборат буда, барои синфҳои ибтидоӣ пешбинӣ гардидааст.

Сохтмони бинои Муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №4 соли 2024 оғоз гардида, дар асоси лоиҳа мутобиқ ба талаботи муосир дар масоҳати 16 ҳазору 400 метри мураббаъ бунёд шудааст.

Аснои шиносоӣ бо шароиту имконоти ин муассисаи наву замонавӣ Пешвои миллат ба сифати корҳои сохтмонӣ баҳои баланд дода, саҳмгузорӣ дар соҳибилм шудани насли наврасро амали шоиста унвон намуданд.

Бинои муассиса дорои 64 синфхонаи муҷаҳҳаз бо муҳимтарин лавозимоти хониш, аз ҷумла 26 кабинети фаннӣ, мебошад.

Кабинетҳои фаннии химия, биология, физика, география, технологияи меҳнат, омодагии ибтидоии ҳарбӣ, инчунин синфхонаҳои технологияи иттилоотӣ ва лингафонӣ мутобиқ ба талабот сохта шуда, ба ташаккули зеҳну тафаккури хонандагон заминаи мусоид хоҳад гузошт.

Вобаста ба талаботи муосир муассиса дорои зиёда аз 70 компютери пайваст бо шабакаи байналмилалии интернет мебошад.

Озмоишгоҳҳои фаннӣ ва китобхона бо теъдоди 10 ҳазор нусха адабиёт, гӯшаи ҳунарҳои мардумӣ ва синфхонаҳои муҷаҳҳаз бо асбоби мусиқӣ барои рушди ҷаҳонбинии муҳассилин пешбинӣ гардидааст.

Толори барҳаво ва муҷаҳҳази варзишӣ дорои 40 ҷои нишаст буда, ба тарғибу ташаккули тарзи ҳаёти солим ва обутоби ҷисмонию рӯҳии хонандагон мусоидат хоҳад кард. Майдончаи варзишӣ низ бо 135 ҷои нишаст аз бартариҳои дигари муассиса дар самти рушди тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш унвон мешавад.

Муассисаи таълимӣ, ҳамчунин дорои толори маҷлис бо 386 курсӣ ва ошхонаи дорои 192 ҷои нишаст мебошад.

Дар иншооти наву замонавӣ барои инкишофи зеҳни кӯдакон, аз худ кардани донишҳои замонавӣ ва машғул шудани онҳо ба бозиҳои гуногуни шавқовар низ шароити хуб фароҳам оварда шудааст.

Зимни шиносоӣ бо шароити таълиму тарбия Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таваҷҷуҳи масъулини соҳаро ба истифодаи самарабахш аз имкониятҳои фароҳамшуда, омӯзиши илмҳои дақиқ, забонҳои хориҷӣ ва расидан ба қадри дастовардҳои Истиқлоли давлатӣ ҷалб намуданд.

Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таъкид доштанд, ки бунёди биноҳои нав, ворид намудани технологияи муосир барои омӯзиш ва дигар тадбирҳои андешидаи Ҳукумати кишвар ба таъмини имрӯзу фардои босаодати насли наврас равона карда шудааст. Аз ин лиҳоз таълимгирандагонро зарур аст, ки хонанд, илм омӯзанд, соҳибкасбу забондон ва вориси шоистаи гузаштагони хеш бошанд

Дар тӯли таърихи чандҳазорсолаи миллати тоҷик «Шоҳнома»-и Ҳаким Абулқосими Фирдавсӣ ҳамчун як асари сарнавиштсоз, на танҳо дар майдони адабу фарҳанг, балки дар пояи ҳифзи ҳувияти миллӣ, ҷойгоҳи хос дорад. Ин шоҳасари безавол бо забони пурғановати форсӣ-тоҷикӣ таълиф шуда, дар тӯли ҳазор соле, ки аз офариниши он сипарӣ мегардад, китоби ҳувият ва ойинаи таърихии тоҷикон ва форсизабонон пазируфта шудааст.

Дар замони истиқлоли давлатӣ ва эҳёи суннатҳои миллӣ нақши «Шоҳнома» боз ҳам қавитар гардид. Давлат ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо роҳбарии Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таваҷҷуҳи вижа ба ин асари мондагори фарҳангии ҷаҳонӣ доранд. Пешвои миллат дар ҳар як суханрониашон «Шоҳнома»-ро на танҳо ҳамчун осори адабӣ, балки ҳамчун василаи ҳифзи худшиносӣ ва давлатдорӣ таъкид менамоянд.

Маҳз ба шарофати сиёсати фарҳангпарваронаи Пешвои миллат «Шоҳнома» дар Тоҷикистон мавқеи арзандаи худро дубора пайдо кард: таҷлили ҷашни 1100-солагии Фирдавсӣ, ба нашр расидани «Шоҳнома» бо ҳарфҳои кириллӣ ва лотинӣ, таҳқиқоти нави илмӣ ва ворид сохтани қисматҳои асар ба барномаҳои таълимӣин нишони таваҷҷуҳи давлат ба ин ганҷи фарҳангист.

Аз ҳамин лиҳоз, таҳлили нақши Пешвои миллат дар гиромидошти «Шоҳнома» моро ба он водор месозад, ки муносибати давлат ба арзишҳои фарҳангӣ, хусусан ба шоҳасари Фирдавсиро баррасӣ кунем.

«Шоҳнома»-и Фирдавсӣ на танҳо як достони қаҳрамонӣ, балки як манбаи муҳими таърихӣ, фарҳангӣ ва маънавии миллати тоҷик мебошад. Ҳар як достон, ҳар як қаҳрамон ва ҳар як рӯйдоди дар он овардашуда, реша дар таърихи қадим ва ҷаҳонбинии ориёӣ дорад. Мазмуну муҳтавои асар марбут ба масъалаҳои аслии ҳастӣ — муборизаи некӣ бо бадӣ, адолат бо зулм ва ҳимояти ватан аст, ки барои миллати тоҷик ҳамчун мардум бо таърихи пуршебу фароз, аҳамияти бузурги рӯҳонӣ дошт ва дорад.

Дар замонҳое, ки ҳувияти миллӣ дар хатари ассимилятсия қарор дошт, маҳз «Шоҳнома» як воситаи ҳифзи забон ва фарҳанги форсӣ-тоҷикӣ гардид. Фирдавсӣ бо сухани ширини хеш на танҳо таърихи гузаштагонро зинда кард, балки бо тасвири қаҳрамонҳои миллии мисли Рустам, Суҳроб, Коваи оҳангар, Исфандиёр ва дигарон, намунаи барҷастаи ватандӯстӣ ва истиқлолталабиро нишон дод.

Ҳамин хусусиятҳо «Шоҳнома»-ро ба китоби худшиносии миллӣ табдил доданд. Ва ин арзиши худшиносӣ дар замони истиқлол бештар эҳё гардид, зеро давлат ва ҷомеаи тоҷик ба гузаштаи пурифтихор ва мероси бузурги фарҳангии худ рӯ оварданд. Пешвои миллат борҳо таъкид намудаанд, ки:«То замоне ки тоҷикон ба «Шоҳнома» рӯ меоранд, решаи фарҳангӣ ва ҳувияти миллӣ аз байн нахоҳад рафт».

Ин суханони муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон нишон медиҳанд, ки «Шоҳнома» на танҳо як осори бадеӣ, балки як пояи худшиносии давлатдорӣ дар замони истиқлол мебошад.

Истиқлоли давлатӣ барои миллати тоҷик имконият фароҳам овард, ки ба таъриху фарҳанги азим ва суннатҳои бостонии худ рӯй оварад ва онҳоро аз нав эҳё намояд. Дар ин раванд, нақши Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон хоса муҳим аст. Маҳз бо ибтикороти сиёсию фарҳангии эшон, имрӯз Тоҷикистон ҳамчун давлати соҳибистиқлол на танҳо дар арсаи сиёсӣ, балки дар арсаи маънавию фарҳангӣ низ мавқеи худро устувор намудааст.

Аз рӯзҳои нахустини истиқлол, Пешвои миллат фарҳангро ҳамчун сутуни асосии давлатдорӣ таъкид намуда, онро яке аз унсурҳои муҳими ҳувияти миллӣ унвон карданд. Миллати тоҷик маҳз ба шарофати фарҳанг, забон ва адабиёти худ тавонист садсолаҳо дар муқобили фишорҳои гуногун ҳифз гардад.

Дар Паёмҳои ҳамасолаи Президенти мамлакат ба Маҷлиси Олӣ ва дигар суханрониҳо масъалаи эҳёи мероси адабӣ ва фарҳангӣ ҳамеша бо ҷиддият матраҳ мегардад. Пешвои миллат борҳо таъкид намудаанд, ки миллате, ки таърих ва адабиёти худро фаромӯш мекунад, ояндаи устувор дошта наметавонад. Дар ҳамин замина, «Шоҳнома»-и Фирдавсӣ яке аз муҳимтарин рукнҳои фарҳангӣ ва сарчашмаи худшиносии миллӣ дониста мешавад.

Яке аз иқдомҳои бузурги Пешвои миллат дар гиромидошти «Шоҳнома» таҷлили ҷашни 1100-солагии Ҳаким Фирдавсӣ буд, ки соли 1994 баргузор гардид. Ин ҷашн дар оғози Истиқлол бо шукӯҳ таҷлил шуда, аввалин маротиба ба таври давлатӣ мақоми Фирдавсӣ ҳамчун ниҳодгари ҳувияти миллӣ ва падари фарҳанги форсӣ-тоҷикӣ муаррифӣ гардид.

Дар суханрониҳои он солҳо Пешвои миллат Фирдавсиро «шоири адолатпарвар, ватандӯст ва хирадманд» номида, «Шоҳнома»-ро як китобе хонданд, ки барои ҳар як тоҷик мисли як дастури зиндагӣ ва ҳидоятгари роҳи худшиносӣ аст.

Соли 2011 бо ибтикори Пешвои миллат ва дастгирии ЮНЕСКО 1000-солагии такмил ва ба анҷом расидани «Шоҳнома» ҷашн гирифта шуд. Ин ҷашнвора на танҳо дар Тоҷикистон, балки дар миқёси байналмилалӣ баргузор гардид, ки аз таваҷҷуҳи хоссаи ҷомеаи ҷаҳонӣ ба мероси фарҳангии тоҷикон шаҳодат медиҳад.

Бо дастгирии Пешвои миллат, имрӯз «Шоҳнома» бо ҳарфҳои кириллӣ ва лотинӣ ба табъ мерасад, то наслҳои нав ба осонӣ онро мутолиа кунанд. Ин иқдом имконият фароҳам овард, ки хонандаи тоҷик, ки бештар бо алифбои кириллӣ ошност, аз ин ганҷи фарҳангии ниёгон маҳрум намонад.

Илова бар ин, бо ташаббуси давлат корҳои илмӣ-тадқиқотӣ дар мавриди «Шоҳнома» бештар гардид. Дар донишгоҳҳо ва пажӯҳишгоҳҳои кишвар таҳқиқоти васеъ оид ба забон, услуб, қаҳрамонон ва таърихи достони Фирдавсӣ ба роҳ монда шуд.

Пешвои миллат на танҳо дар суханрониҳо, балки дар сиёсати маънавии худ «Шоҳнома»-ро як рукни муҳими худшиносӣ медонанд. Дар даврони ҷаҳонишавӣ, ки фарҳангҳои гуногун ба ҳам омехта мешаванд, миллат бояд ба решаҳои худ такя кунад. Барои тоҷикон бошад, яке аз муҳимтарин решаҳои фарҳангӣ ва маънавӣ «Шоҳнома» мебошад.

Агар суханронии Пешвои миллат ва сиёсати фарҳангияшон ба таври назариявӣ арзиши «Шоҳнома»-ро таъкид кунад, пас чорабиниҳои амалӣ ва иқдомҳои мушаххас баёнгари он аст, ки ҳифз ва тарғиби ин мероси гаронбаҳо дар амал татбиқ мегардад. Дар даврони истиқлол даҳҳо барнома, ҷашнвора ва нашрҳо амалӣ шуданд, ки ҳама бо пуштибонӣ ва дастгирии бевоситаи Пешвои миллат сурат гирифтанд.

Тавре ки гуфта шуд, соли 1994 таҷлили 1100-солагии зодрӯзи Фирдавсӣ дар Тоҷикистон ба сатҳи давлатӣ бароварда шуд. Ин аввалин иқдоми бузург буд, ки миллати тоҷик дар оғози истиқлол онро таҷлил намуд.

Соли 2011 бошад, бо ибтикори Пешвои миллат ва пуштибонии ЮНЕСКО, 1000-солагии ба анҷом расидани «Шоҳнома» бо шукӯҳ таҷлил гардид. Дар ин чорабинӣ на танҳо олимон ва адибони тоҷик, балки муҳаққиқон ва донишмандон аз кишварҳои гуногун – Эрон, Афғонистон, Русия, Ҳиндустон ва Аврупо ширкат варзиданд. Бо ин васила, Тоҷикистон худро ҳамчун маркази асосии омӯзиш ва гиромидошти мероси Фирдавсӣ муаррифӣ намуд.

Ҳамчунин мавриди таъкид аст, ки имсол аз ҷониби Пешвои миллат китоби "Шоҳнома" чоп ва ба таври ройгон ба ҳар оилаи Тоҷикистон тақдим гардид, ки сазовори таҳсин аст.

Дар ин раванд бо дастури Пешвои миллат, қисматҳои «Шоҳнома» ба барномаҳои таълимии мактабҳо ва донишгоҳҳо ворид карда шуданд. Ин иқдом боиси он гардид, ки наслҳои нав аз овони мактаб бо достонҳои қаҳрамононаи Рустам, Суҳроб, Коваи оҳангар, Ҷамшед ва дигар қаҳрамонҳо шинос шаванд. Бо ҳамин роҳ эҳсоси ватандӯстӣ, далерӣ ва худшиносӣ дар ҷавонон тақвият меёбад.

Заррина Ёқубова - омӯзгори фанни тахассусии Литсейи касбии техникии сохтмони шаҳри Хуҷанд

Дар замони муосир технологияи рақамӣ ва алгоритмҳои пешрафтаи зеҳни сунъӣ ба тамоми соҳаҳои ҳаёти инсон таъсир расонида истодаанд. Яке аз самтҳои муҳим ва ояндадор ин таҳсилоти ибтидоии касбӣ мебошад. Таҳсил дар муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ на танҳо аз сатҳи омӯзиши назариявӣ вобаста аст, балки ба омодагии хонанда барои омӯзиши касбу ҳунар ва иҷрои вазифаҳои амалӣ низ нигаронида шудааст.

Дар ин замина, зеҳни сунъӣ метавонад ҳамчун абзори муассир барои беҳтар намудани сифати таълим, мутобиқ кардани барномаҳои омӯзишӣ ба талаботи бозор ва инкишофи малакаҳои касбӣ хизмат намояд.

Яке аз ҷанбаҳои муҳими татбиқи зеҳни сунъӣ дар таҳсилоти касбӣ ин автоматизатсияи равандҳои омӯзиш мебошад. Масалан, платформаҳои омӯзишӣ бо истифода аз алгоритмҳои зеҳни сунъӣ метавонанд сатҳи дониш ва қобилиятҳои ҳар як донишҷӯро таҳлил кунанд ва барномаи таълимиро ба таври инфиродӣ мутобиқ созанд. Ин на танҳо қобилияти хонандгонро барои омӯхтани касб беҳтар мекунад, балки сифати омӯзиши амалӣ ва назариявиро низ афзоиш медиҳад.

Илова бар ин, зеҳни сунъӣ барои омӯзгорон низ абзори муассир мебошад. Масалан, таҳлилҳои пешрафтаи иттилоотӣ метавонанд ба омӯзгор нишон диҳанд, ки кадом мавзӯъҳо барои хонандагон мушкил мебошанд ва кадом методҳо беҳтарин натиҷаро медиҳанд. Ин раванд ба баланд бардоштани самаранокии таълим ва коҳиш додани сатҳи нокомӣ мусоидат менамояд.

Дар ҷаҳони пешрафта, кишварҳои мисли ИМА, Олмон ва Ҷопон аз системҳои зеҳни сунъӣ барои таҳсилоти касбӣ истифода мебаранд. Масалан, дар лабораторияҳои техникии Олмон барномаҳои «adaptive learning» барои омӯзиши муҳандисӣ ва технология татбиқ мешаванд, ки бо ёрии онҳо хонандагон метавонанд малакаҳои амалӣ ва назариявиро ҳамзамон омӯзанд. Ё дар Ҷопон системаҳои зеҳни сунъӣ барои омӯзиши касбӣ дар соҳаи хизматрасонӣ ва туризм истифода мешаванд, ки таҷрибаи хонандагонро бо моделҳои симулятсионӣ беҳтар мекунад.

Имкониятҳои татбиқи зеҳни сунъӣ дар таҳсилоти ибтидоии касбӣ дар Тоҷикистон низ хеле васеъанд. Масалан, дар литсейҳои касбии техникии кишвар метавон системаҳое таъсис дод, ки бо истифода аз алгоритмҳои зеҳни сунъӣ малакаҳои амалӣ ва назариявии хонандагонро таҳлил кунанд, ба онҳо тавсияҳои инфиродӣ пешниҳод намоянд ва барои омӯзгорон ҳисоботи мукаммал омода созанд. Ин раванд метавонад ба беҳтар шудани сифати таълим ва омодагӣ ба бозори меҳнат мусоидат намояд.

Аммо татбиқи зеҳни сунъӣ мушкилот низ дорад. Якум, масъалаи хароҷот ва захираҳои техникӣ мебошад. Насб ва нигоҳдории системаҳои зеҳни сунъӣ дар муассисаҳои таҳсилоти ибтидоии касбӣ маблағи зиёд ва мутахассисони баландихтисосро талаб мекунад. Дувум, масъалаи тайёр намудани омӯзгорон ва хонандагон барои истифодаи чунин системаҳо мебошад. Агар мутахассисон бо технологияи нав ошно набошанд, таъсири зеҳни сунъӣ ба таълим метавонад кам бошад. Сеюм, масъалаҳои ахлоқӣ ва ҳифзи маълумотҳои шахсӣ низ бояд ба назар гирифта шаванд.

Хулоса, зеҳни сунъӣ метавонад нақши бунёдӣ дар беҳтар намудани сифати таҳсилоти ибтидоии касбӣ бозад. Он имконият медиҳад, ки барномаҳои таълимӣ ба таври инфиродӣ мутобиқ шаванд, малакаҳои амалӣ ва назариявӣ самараноктар омӯзонида шаванд ва хонандагон барои бозори меҳнат омода гарданд. Барои Тоҷикистон муҳим аст, ки таҷрибаи ҷаҳониро омӯхта, инфрасохтор ва захираҳои инсонӣ барои татбиқи зеҳни сунъӣ дар муассисаҳои касбӣ таҳким диҳад. Танҳо дар ин сурат кишвар метавонад аз имкониятҳои фаровони зеҳни сунъӣ барои рушди таҳсилоти касбӣ ва баланд бардоштани сифати кадрҳо истифода намояд.

Ҷамила ДАВЛАТЗОДА,

директори Литсейи касбии техникии ноҳияи Шаҳринав,

доктори илмҳои педагогӣ

Дар асри XXI, ки бо суръати баланд рушд кардани технологияҳои рақамӣ хос аст, зеҳни сунъӣ ба яке аз омили калидӣ барои таҳаввули илму ҷомеа табдил ёфтааст. Аз низоми тандурустӣ то иқтисодиёт ва аз маориф то дипломатия ҳама ҷо татбиқи он эҳсос мешавад. Аммо яке аз самтҳои муҳимтарини истифодаи зеҳни сунъӣ соҳаи омор аст. Агар қаблан ҷамъоварӣ, таҳлил ва муқоисаи маълумоти оморӣ вақти зиёд талаб мекард, имрӯз бо ёрии алгоритмҳои зеҳни сунъӣ ин равандҳо хеле дақиқ, зуд ва бо сатҳи баланди эътимод иҷро мешаванд.

Омор ҳамчун соҳаи калидӣ барои қабули қарорҳои давлатӣ ва рушди ҷомеа нақши ниҳоят муҳим мебозад. Маҳз маълумоти оморӣ ба мақомоти давлатӣ, ташкилотҳои байналмилалӣ ва ширкатҳои хусусӣ имкон медиҳад, ки вазъиятро аниқ арзёбӣ намоянд ва барномаҳои стратегии худро тарҳрезӣ кунанд. Аммо мушкилӣ он аст, ки дар шароити муосир ҳаҷми маълумот ба таври бесобиқа зиёд шудааст. Ҷамъоварӣ ва таҳлили чунин маълумоти бузург («Big Data») бо усулҳои суннатии оморӣ на танҳо вақти зиёд, балки захираҳои молиявӣ ва инсонӣ ҳам талаб мекунад. Дар ин замина зеҳни сунъӣ ҳамчун абзори муассир ворид мегардад.

Яке аз ҷанбаҳои муҳими татбиқи зеҳни сунъӣ дар омор ин худкор (автоматизатсия) кардани равандҳои таҳлил мебошад. Алгоритмҳои зеҳни сунъӣ қодиранд, ки на танҳо маълумотро ҷудо ва гуруҳбандӣ намоянд, балки робитаҳои пинҳониро ошкор созанд. Масалан, дар таҳқиқи бозори меҳнат, зеҳни сунъӣ метавонад муносибати байни маош, сатҳи маълумот ва сатҳи бекориро таҳлил карда, пешгӯиҳои дақиқ пешниҳод намояд. Ё дар соҳаи тандурустӣ, маълумоти омории вобаста ба паҳншавии бемориҳо тавассути зеҳни сунъӣ ба таври дақиқ таҳлил мегардад ва ҳукумати кишвар метавонад чораҳои пешгирикунандаеро барвақт роҳандозӣ кунад.

Татбиқи зеҳни сунъӣ дар омор на танҳо кори муҳаққиқонро осон мекунад, балки имконият медиҳад, ки маълумот дар вақти воқеӣ таҳлил гардад. Масалан, дар иқтисод донистани вазъи бозор дар ҳамин лаҳза барои қабули қарорҳои молиявӣ муҳим аст. Алгоритмҳои зеҳни сунъӣ имконият медиҳанд, ки тағйироти бозор дар чанд сония муайян гардад ва таҳлилгарон ба натиҷаи фаврӣ дастрасӣ пайдо кунанд. Ин раванд метавонад ба рушди иқтисоди рақамӣ ва рақобатпазирии кишварҳо мусоидат намояд.

Дар таҷрибаи ҷаҳонӣ татбиқи зеҳни сунъӣ дар омор босуръат рушд дорад. Масалан, Иёлоти Муттаҳидаи Амрико, Чин ва кишварҳои Аврупо аз системаҳои «machine learning» ва «deep learning» барои таҳияи ҳисоботи оморӣ истифода мебаранд. СММ низ дар таҳияи ҳисоботҳои глобалӣ оид ба рушди устувор аз имкониятҳои зеҳни сунъӣ фаъолона истифода мебарад. ЮНЕСКО, Бонки Ҷаҳонӣ ва САҲА низ барои таҳлили маълумоти оморӣ дар самтҳои маориф, иқтисод ва амният аз ҳамин раванд баҳра мебаранд.

Дар баробари ин, мушкилоту хатарҳои муайян низ ҷой доранд. Якум, масъалаи амнияти иттилоотӣ. Чун зеҳни сунъӣ бо ҳаҷми зиёди маълумот кор мекунад, хатари ифшои маълумоти шахсӣ зиёд мешавад. Дувум, хатари вобастагӣ аз алгоритмҳо. Агар барнома нодуруст омӯзонида шавад, натиҷаҳои таҳлили оморӣ метавонад иштибоҳӣ бошад. Сеюм, масъалаи ахлоқӣ.

Истифодаи зеҳни сунъӣ бояд бо қонунгузорӣ ва меъёрҳои байналмилалии ҳифзи ҳуқуқи инсон мутобиқат дошта бошад.

Вазъи Тоҷикистон дар ин самт ҳанӯз дар марҳилаи ибтидоӣ қарор дорад, вале имкониятҳо хеле зиёданд. Агентии омори назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон тадриҷан ба истифодаи барномаҳои рақамӣ мегузарад. Агар дар оянда бо дастгирии давлат ва шарикони байналмилалӣ платформаҳои зеҳни сунъӣ дар омор татбиқ шаванд, сифати ҳисоботҳо ва барномаҳои иҷтимоӣ беҳтар хоҳад гардид. Масалан, дар соҳаи кишоварзӣ зеҳни сунъӣ метавонад маълумоти оморӣ дар бораи ҳосилнокӣ ва шароити обу ҳаворо таҳлил карда, ба деҳқонон тавсияҳои амалӣ пешниҳод намояд.

Хулоса, метавон гуфт, ки зеҳни сунъӣ омили бунёдӣ барои рушди илм ва ҷомеаи муосир аст. Татбиқи он дар соҳаи омор на танҳо кори муҳаққиқонро осон мекунад, балки ба қабули қарорҳои дуруст дар сатҳи миллӣ ва байналмилалӣ мусоидат менамояд. Барои Тоҷикистон муҳим аст, ки таҷрибаи пешрафтаи ҷаҳониро ба назар гирад, мутахассисонро омода созад ва инфрасохтори рақамиро тақвият бахшад. Танҳо дар ин сурат кишвар метавонад аз имкониятҳои фаровони зеҳни сунъӣ барои таҳкими рушди устувор ва беҳбудии зиндагии шаҳрвандон истифода намояд.

МИРЗОЕВ Аҳлиддин Абдураҳмонович,

муовини директор оид ба илм

ва робитаҳои байналмилалии

Коллеҷи омори шаҳри Ваҳдат

21-уми август Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ дар кӯчаи Саид Носири ноҳияи Исмоили Сомонии пойтахт Муассисаи давлатии томактабии рақами 59-ро мавриди баҳрабардорӣ қарор доданд.

Иттилоъ дода шуд, ки бинои нави кӯдакистон бо иқдому ташаббусҳои бевоситаи роҳбарияти Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии шаҳри Душанбе дар доираи омодагӣ ба истиқболи сазовори ҷашни 35- солагии Истиқлоли давлатӣ дар муҳлати 2 сол бунёд гардида, барои 450 кӯдак пешбинӣ шудааст.

Муассисаи тозабунёд аз 3 ошёна ва таҳхона иборат аст ва дар он барои инкишофи зеҳни кӯдакон ва бозиҳои гуногуни шавқовар шароити хуб фароҳам оварда шудааст.

Муассисаи давлатии таҳсилоти томактабии №59 бо мақсади амалӣ намудани дастурҳои Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олӣ аз ҷониби Муассисаи давлатии Раёсати сохтмони асосии Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии шаҳри Душанбе бо тарҳи муосир ва сифати баланд сохта шудааст.

Ҳуҷраҳои таълимии кӯдакистон бо лавозимоти зарурӣ, аз ҷумла мизу курсӣ ва ҳар гуна бозичаҳои шавқовари кӯдакона, таъмин буда, омӯзишу парасторӣ дар он бо 3 забон тоҷикӣ, русӣ ва англисӣ сурат мегирад.

Тибқи лоиҳа, дар ин муассиса барои 22 гурӯҳ шароити хуб, аз ҷумла ҳуҷраҳои таълимӣ бо хобгоҳ ва ҳаммом, толорҳои мусиқӣ, рақс, гимнастика, рассомӣ, толор барои гузаронидани маҳфилу чорабиниҳо бо 90 курсӣ, ошхона, майдончаи бозӣ ва ҳавзи оббозӣ, фароҳам оварда шуда, дар арафаи соли нави хониши 2025-2026 барои кӯдакони хуштолеи замони истиқлол туҳфаи арзанда номида шуд.

Дар кӯдакистони нав 129 парастору дигар кормандони педагогӣ ва маъмуриву техникӣ ба кор ҷалб шудаанд.

Роҳбари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни боздид ба сифати корҳои анҷомёфта баҳои баланд дода, масъулону омӯзгоронро ба таълими босифати кӯдакон ва дар рӯҳияи ватандӯстӣ тарбия намудани онҳо ҳидоят намуданд.

Бо дастури Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барои хушсаводу доно ба воя расонидани кӯдакон ва дар рӯҳияи ватанпарварӣ тарбия намудани онҳо шумораи муассисаҳои таҳсилоти томактабӣ дар шаҳри Душанбе зиёд мешаванд.

Дар дораи нақшаи генералӣ солҳои оянда дар пойтахт ба ҳамин монанд бунёди 70 муассисаи таҳсилоти томактабӣ ба нақша гирифта шудааст.

Дар ин самт қарори дахлдори раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ ба имзо расида, дар доираи он то охири соли 2025 10 кӯдакистони дигар сохта, ба истифода дода хоҳад шуд.

Мувофиқи нақша дар кӯчаи Саид Носири ноҳияи Исмоили Сомонии шаҳри Душанбе биноҳои баландошёнаи истиқоматӣ ва марказҳои савдою хизматрасонӣ бо тарҳи муосир қомат афрохтааст ва бунёди кӯдакистони замонавӣ дар ин ҷо барои ба таълуму тарбия фаро гирифтани насли наврас замина мегузорад.

Ҳамватанони азиз!

Ҳамаи шумо, аз ҷумла кулли табибон ва ҳамшираҳои шафқатро, ба ифтихори Рӯзи кормандони соҳаи тиб, ки ба солгарди Шайхурраис – олим ва мутафаккири бузурги тоҷик Абӯалӣ ибни Сино рост меояд, самимона табрик мегӯям.

Соҳаи тандурустӣ ба ҳайси яке аз самтҳои афзалиятноки сиёсати иҷтимоии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар давоми зиёда аз се даҳсолаи охир бомаром рушд карда, то ба имрӯз ба пешравиҳои назаррас ноил гардидааст.

Бо таваҷҷуҳ ва дастгирии бевоситаи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз ҷониби Ҳукумати мамлакат дар самти дастгирии давлатии соҳаи тандурустӣ, тарбияи кадрҳои баландихтисос, бунёди иншооти муосир ва таъмини онҳо бо таҷҳизоту технологияҳои муосири тиббӣ тадбирҳои мушаххас анҷом дода шуда истодаанд.

Ҷавобан ба ин, кормандони соҳаи тандурустии мамлакат дар муассисаҳои тиббии кишвар дар роҳи ҳифзи солимии мардум шабу рӯз заҳмат кашида, бо ҳисси баланди башардӯстӣ садоқати худро ба пешаи интихобнамудаи хеш нишон медиҳанд.

Изҳори боварӣ менамоем, ки кормандони соҳаи тандурустӣ ҳамеша вазифаи пурифтихори худро бо масъулияти баланд иҷро намуда, дар таъмини ободию рушди кишвар ва бунёди ҷомеаи солим саҳми назарраси худро мегузоранд.

Бори дигар ҳамдиёрони азиз ва тамоми кормандони соҳаи тандурустиро ба муносибати Рӯзи кормандони соҳаи тиб табрик гуфта, тансиҳатӣ, комёбиҳои нав ва ба Тоҷикистони азизамон рушди устуворро орзумандам.

Рӯзи кормандони соҳаи тиб муборак!

18 августи соли равон дар маҷлисгоҳи Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бахшида ба Рӯзи дониш, Дарси сулҳ ва оғози соли нави таҳсил ҷаласа баргузор гардид.

Дар он Раиси Кумита, Фарҳод Раҳимӣ муовинони Раис, сардорони раёсату шуъбаҳо, кормандони дастгоҳи марказӣ, директоронии коллеҷу литсейҳо ва дигар намояндагони муассисаҳои тобеи Кумита ба таври ҳузурию маҷозӣ иштирок намуданд.

Нахуст Раиси Кумита ҳозиринро бо рӯзномаи ҷаласа шинос намуда, иброз дошт, ки соҳаи таҳсилоти касбӣ зери таваҷҷуҳи бевоситаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва Ҳукумати мамлакат қарор дошта, сол то сол маблағгузорӣ ба соҳаи мазкур афзоиш меёбад, ки он барои рушди соҳа шароити мусоид фароҳам меорад.

Дар ҷаласа ҳамзамон, баррасии масъалаи аз таъмири ҷорӣ баровардани муассисаҳои таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбӣ, ҷалб ва дастгирии омӯзгорони ҷавон, омодагӣ ба соли нави хониш, Рӯзи дониш, Дарси сулҳ, истиқболи ҷашни 34-солагии Истиқлоли давлатӣ, ҳозиршавии мутахассисони ҷавон ба ҷои кор, бартараф намудани норасоии кадрӣ дар муассисаҳои таълимӣ, баланд бардоштани сатҳу сифати таълиму тарбия, ҷалби беҳтари хонандагон ба литсейҳои касбӣ, ташкили махзани маълумотҳои оморӣ, азхудкунии барномаҳои таълимӣ аз ҷониби хонандагону донишҷӯён, таъмини хонандагону донишҷӯён бо маводҳо ва китобҳои дарсӣ, ҷалби хатмкунандагони муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ ба муассисаҳои таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбӣ, тарбияи ватандӯстии хонандагону донишҷуён, пешгирии шомилшавии ҷавонон ба ҳар гуна ҳизбу ҳаракатҳои мамнуъ, зиёд намудани иштирокчиёни озмуну олимпиадаҳои ҷумҳуриявию байналмилалӣ, омодагӣ ба давраи зимистонгузаронӣ инчунин, масъалаҳои болозикр ва бартараф намудани норасоиҳо чораҳои таъхирнопазирро андешанд.

Таъкид гардид, ки новобаста ба дастуру роҳнамоиҳои Кумита ҷиҳати дар сатҳи баланд ба роҳ мондани корҳои таъмирию ободонӣ ба ифтихори Рӯзи дониш ва Дарси сулҳ то ҳол дар баъзе муассисаҳои таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии ҷумҳурӣ корҳо дар ин самт дар сатҳи зарурӣ ба роҳ монда нашудааст. Дар ин замина ба роҳбарони муассисаҳои таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии ҷумҳурӣ дастур дода шуд, ки то санаи 25 август муассисаҳоро пурра ба соли нави таҳсил омода намуда, аз натиҷааст ба таври хаттӣ ба Кумита ҳисобот пешниҳод намоянд.

Дар охир, Раиси Кумита академик Фарҳод Раҳимӣ бори дигар ба масъулин ҷиҳати иҷрои дастуру супоришҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, стратегия, барнома, консепсия, протоколи ҷаласаҳои назоратии назди Раиси Кумита дастуру супоришҳои мушаххас дод.

Аз 18 августи соли 1995 инҷониб бо шарофати зодрӯзи фарзанди номвари тоҷик, донишманд, файласуф ва табиби машҳури олам Абӯалӣ ибни Сино дар Тоҷикистон дар ин сана Рӯзи касбии кормандони соҳаи тиб таҷлил мегардад. Табибӣ яке аз касбҳои пурифтихортарин, волотарин ва бошарафтарин шуморида мешавад.

Тавре файласуф Гиппократ гуфтааст: «Табибе, ки ба сари болини бемор барои дармонбахшӣ меояд, мисли диловарест, ки ба майдони корзор ворид мешавад».

Тандурустӣ яке аз самтҳои аввалиндараҷаи сиёсати иҷтимоии Ҳукумати Тоҷикистон ба шумор рафта, дар даҳсолаи охир бомаром рушд кардааст ва имрӯз ба пешравиҳои назаррас ноил гардидааст.

Муҳтарам кормандону донишҷӯёни соҳаи тиб!

Бо камоли эҳтирому самимият, роҳбарият ва кормандони Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳамаи Шуморо ба ифтихори Рӯзи кормандони соҳаи тиб табрику муборакбод менамоянд!

Талошҳои шабонарӯзӣ ва садоқати баланди Шумо дар роҳи ҳифзи саломатии мардум, наҷоти ҷони инсонҳо ва баланд бардоштани сатҳи тандурустӣ дар ҷомеа шоистаи қадршиносӣ мебошад.

Таманно дорем, ки дар фаъолияти пуршарафи худ ҳамеша муваффақ бошед. Саломатӣ ва саодати рӯзгор насибатон бод!

Бори дигар Рӯзи кормандони соҳаи тиб муборак бошад ворисони содиқи Сино!

18 август суҳбати телефонии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо Президенти Федератсияи Русия муҳтарам Владимир Путин доир гардид.

Зимни суҳбат сарони давлатҳо масъалаҳои мубрами рӯзномаи байналмилалӣ ва ҷанбаҳои алоҳидаи муносибатҳои дуҷонибаро баррасӣ намуданд.

Пешвои миллат бо таъкид бар аҳамияти хоссаи сиёсии натиҷаҳои музокироти Президентҳои Федератсияи Русия ва Иёлоти Муттаҳидаи Амрико дар Аляска барои коҳиши сатҳи ташаннуҷ ва таҳкими ҳамдигарфаҳмӣ дар арсаи байналмилалӣ, аз раванди мусолиматомези ҳалли буҳрони Украина ҷонибдорӣ карданд.

Дар ҷараёни суҳбат ҳамзамон оид ба масъалаҳои ҷории ҳамкориҳои дуҷонибаи Тоҷикистону Русия, ки мавриди таваҷҷуҳи ду ҷониб қарор доранд, табодули назар сурат гирифт.

Ҷонибҳо дар робита ба идомаи муколама ва тамосҳо дар сатҳи олӣ ба мувофиқа расиданд.

Таърихи ҷашнгириии рӯзи байналмилалии табибон аз солҳои 1950-ум қайд карда мешуд. Кашфиётҳои зиёд дар тиб, кашфиётҳои он ба сатҳи нав ба ин рӯз дар тақвим мақоми сазовори худро ёфт. Кормандони тиб дар ҳаёти инсоният нақши нақши муҳим доранд, аз таваллудхона сар карда, то охири умр саломатии ҳар як инсонро новобаста аз миллат нажод нигоҳ медоранд. Онҳо дар ҳаракати байналмилалии сулҳ низ фаъолона иштирок мекунанд.

Дар даврони истиқлоли давлатӣ халқи тоҷик таҳти роҳбарии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо истифода аз заковати воло ва хиради азалӣ ба дастовардҳои арзишманд сазовор гардидааст.

Истиқлоли давлатӣ ва суботи сиёсӣ имкон фароҳам овард, ки бо истифодаи арзишҳои миллию давлатӣ ва умумибашарӣ дар кишварамон таҳкурсии ташаккули ҷомеаи шаҳрвандӣ гузошта шавад ва барои беҳтар шудани сатҳу сифати зиндагии мардум, солимии миллат, ободии Ватан ва ояндаи дурахшони Тоҷикистони соҳибистиқлол заминаҳои мусоид муҳайё гарданд. Боиси сарфарозист, ки давоми солҳои соҳибистиқлолӣ барномаҳои зиёди давлатӣ ҷиҳати ислоҳоти соҳаи тандурустӣ, солимгардонии ҷомеа ва пешгирии бемориҳои гуногун амалӣ мешаванд.

Пешрафт ва муваффақиятҳои соҳаи тандурустӣ зери сиёсати оқилона ва дурандешонаи Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба даст омадаанд. Дар даврони соҳибистиқлолӣ Роҳбари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар маркази вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳо борҳо бо кормандони соҳаи тибби мамлакат мулоқоту вохӯрӣ доир намуда, масъалаву мушкилоти ин соҳаро баррасӣ карда, доир ба ҳалли масъалаҳои вобаста ба солимии ҷомеа, тандурустии модару кӯдак, ҳуқуқ ва адолати иҷтимоии шаҳрвандон ва мушкилоти дигари ҷойдошта ба масъулон дастуру супоришҳои мушаххас доданд, ки дар ин замина ба ислоҳоту навсозии соҳа такони ҷиддӣ бахшида шуд.

Хушбахтона Ҳукумати мамлакат таҳти роҳбарии Пешвои миллат дар ин самт ба дастовардҳои назаррас ноил шуда буданд. Мо танҳо давраи пандемияи «Ковид 19»-ро хотиррасон мекнунем ва ҳоҷҷат ба шарҳу тавзеи он дигар нест. Яъне дар чунин вазъияти душвори ҷаҳони муосир, ки тайи чанд соли охир ба мушкилоти рақами якуми сайёра табдил ёфтааст танҳо дар пойтахти кишвар ба ҳолати 20.05.2020 беш аз 30 беморхона бо 5 ҳазору 284 кат ва беш аз 5 ҳазору 390 нафар табиб ва кормандони соҳаи тиббӣ ба беморони «Ковид-19» хизмат мерасонанд. Ҳукумати Тоҷикистон бо дарназардошти ин душвориҳо хароҷоти буҷавии соҳаи тандурустиро боз ҳам зиёд карда, онро ба стратегияи сиёсати афзалиятноки давлат дохил намуд. Буҷаи соҳаи тандурустӣ дар соли 2008 агар – 255, 8 миллион сомониро ташкил медод дар соли 2020 он 1 млрд ва 841 миллион сомонӣ расид.

Намунаҳои сершумори кори табибони ҷаҳон фидокории онҳоро нишон медиҳанд. Дар айни замон, созмонҳое чун Салиби Сурхи Байналмилалӣ ва Ҳилоли Аҳмар дар расонидани кумаки тиббӣ дар минтақаҳои низоъ ва офатҳои табиӣ, пешниҳоди хадамоти тиббӣ ва кумак ба осебдидагон нақши муҳим мебозанд.

Рӯзи кормандони тиб – ҷашни муҳими касбӣ барои табибон, ҳамшираҳои шафқат, лаборантҳо ва ҳамаи онҳоест, ки худро ба кори хайри ҳифзи саломатии мардум бахшидаанд. Ин рӯзи миннатдорӣ ва эътирофи махсус аст, зеро кормандони тиб ҳар рӯз сатҳи баланди касбият, фидокорӣ ва шафқат нишон медиҳанд. Рӯзи расмии касбии кормандони тиб соли 1980, вақте ки Президиуми Шӯрои Олии СССР фармони "Дар бораи рӯзҳои ид ва ёдбуд" -ро баровард, пайдо шуд.

Ин ҷашн на танҳо дар Русия, балки дар ҷумҳуриҳои собиқ Иттифоқ – Беларус, Молдова ва Қазоқистон, Қирғизистон, Ӯзбекистон ва Тоҷикистон низ қайд карда мешавад. Кормандони тиб рисолати душворро бар дӯш доранд – кӯмак ба одамон дар ҳама ҳолатҳои зиндагӣ мерасонанд. Онҳо дар лаҳзаҳои душвортарин дар паҳлӯи беморон мемонанд, умед ва боварӣ ба фардо мебахшанд. Кори онҳо на танҳо дониш ва маҳорат, балки қувваи бузурги ботинӣ, сабр ва ҳамдардиро талаб мекунад. Маҳз ба шарофати фидокории онҳо миллионҳо нафар инсонҳо имкон доранд, ки зиндагии пур аз маъно дошта бошанд.

Маҳорати табобат аз замонҳои қадим маълум аст. Тамоми ҳаёти инсон бо табиби хуб зич алоқамада аст. Ҳатто ба ин дунё мо таҳти назорати табиб меоем, ва агар бадбахтӣ рӯй диҳад — беморӣ ояд, одами дар халати сафед баъзан асосии дастгирӣ мегардад.

Касби табиб зарур аст, он дар ҳама ҷо талабгораш бисёр мебошад: ҳам дар кор, ҳам дар варзиш, ҳатто ба намуди зоҳирии мо дасти моҳири табибон кор мекунанд. Илми тиб ба муваффақиятҳои бешубҳа ноил шудааст: бемориҳое, ки ҳазорҳо ҳаёт инсонҳоро барбод медоданд дар назди дастовардҳои тиб мағлуб шуданд. Аммо, афсӯс, табиат навовариҳои навро барои инсонҳо пайдо меукуна: вирусҳои нав пайдо мешаванд, намудҳои нави бемориҳо ба вуҷуд меоянд. Ва боз табибон ва олимони тиб ба кӯмак меоянд: бемориро меомӯзанд, ваксинаҳои навро меҷӯянд, усулҳои нави табобатро таҳлил мекунанд.

Бар хилофи идҳои касбии дигар, ин рӯзро на танҳо онҳое, ки ба он бахшида шудааст, ёдовар мешаванд. Ҳатто солимтарин шахс наметавонад бигӯяд, ки ҳеҷ гоҳ ба духтур муроҷиат накардааст. Дар бораи онҳое, ки духтур ягона умедашон аст, чӣ гуфтан мумкин аст? Одамони сафедпӯш ба мо дар ҳалли мушкилоте, ки мо беандеша ба худ ҳадя мекунем, кӯмак мерасонанд. Беморони шифоёфта ҳам низ дар ин рӯз фариштаҳои меҳрубони худро яъне табибонро табрик мегӯянд.

Ин рӯзи корманди тиб махсус аст. Табибон, ҳамшираҳои шафқат, дояҳо ҳоло мисли ҷанг дар хатти пеши мубориза бо вабоҳо ва вирусҳо ҳастанд, ки дар саросари ҷаҳон мардумонро азият медиҳанд. Ҳоло дар соҳа татбиқи бештар аз 15 стратегияву барномаи миллӣ бомаром идома дорад. Қабул ва мавриди амал қарор додани барнома ва ҳуҷҷатҳои дигари соҳавӣ аз таваҷҷуҳи роҳбарияти давлат ва Ҳукумати мамлакат ба ин соҳаи муҳим дарак медиҳад.

Маврид ба зикр аст, ки бо мақсади боз ҳам баланд бардоштани сифат ва самаранокии хизматрасониҳои кумаки аввалияи тиббию санитарӣ ва таҳкими иқтидори миллӣ барои вокуниш ба ҳолатҳои фавқулода дар соҳаи тандурустӣ лоиҳаи «Миллати солим», ки маблағи умумии он беш аз 630 миллион сомонӣ мебошад, амалӣ мешавад. Илова бар ин, дар 5 соли оянда сохтмон ва таъмири беш аз 350 муассисаи тандурустӣ ба маблағи зиёда аз 500 миллион сомонӣ пешбинӣ гардидааст. Агар дар Ҷумҳурии Тоҷикистон то соли 1991 ҳамагӣ 2862 муассисаи тандурустӣ фаъолият дошт, пас, дар замони соҳибистиқлолӣ ин шумора ба 5126 расидааст.

Ворид намудани технологияи инноватсионӣ ва таҷҳизоти муосир дар соли 2024 як қадами калидӣ дар самти баланд бардоштани сифати хизматрасониҳои тиббӣ гардид. Ҳукумати мамлакат тавонист муассисаҳои тандурустиро бо таҷҳизоти тиббии пешрафта муҷаҳҳаз гардонад то ки ин ба ташхис ва табобати дақиқ ва босифат мусоидат намояд. Ба воситаи таҷҳизоти муосир сатҳи ташхиси бемориҳо афзоиш ёфт, ки он имкон медиҳад беморон бо табобати саривақтӣ ва самаранок фаро гирифта шаванд.

Дар марказҳои тиббии кишвар, бахусус дар муассисаҳои махсуси шаҳрҳои Душанбе, Хуҷанд ва дигар марказҳои вилоятӣ таҷҳизоти нав, ба монанди дастгоҳҳои MRI, КТ ва таҷҳизоти замонавӣ барои ҷарроҳиҳои эндоскопӣ ҷорӣ гардиданд. Ин навовариҳо имкон доданд, ки ҷарроҳиҳо бо дараҷаи камтари осебпазирӣ ва хатари пас аз ҷарроҳӣ анҷом ёбанд, ки ба зудтар шифо ёфтани беморон мусоидат мекунад.

Дар минтақаҳои дурдасти кишвар, ки қаблан дастрасӣ ба хизматрасониҳои тиббии босифат маҳдуд буд, бо бунёди марказҳои саломатӣ ва бо таҷҳизоти зарурӣ таъмин намудани онҳо, мо тавонистем сатҳи хизматрасониҳоро ба таври назаррас беҳтар кунем. Масалан, дар ноҳияҳои дурдаст як қатор марказҳои тиббӣ ва шуъбаҳои махсус барои табобати бемориҳои шадид ва музмин фаъол шуданд, ки ин ба аҳолии деҳот имкон медиҳад, то ба хизматрасониҳои тиббии баландсифат бе зарурати сафар ба марказҳои шаҳр дастрасӣ пайдо кунанд.

Дар дохили кишвар курсҳои такмили ихтисосро барои табибон ва кормандони миёнаи тиббӣ аз тарафи Вазорати тандурусти ва ҳифзи иҷтимоии аҳоли роҳандози карда шуд. Ин курсҳо ба фарогирии соҳаҳои гуногуни тиб, аз ҷумла ҷарроҳии муосир, кардиология, анестезиология, педиатрия ва дигар бахшҳои муҳими тиббӣ равона шуданд. Табибон ва дигар кормандони тиббӣ имконият пайдо карданд, ки бо усулҳои муосири ташхис ва табобат шинос шаванд ва донишҳои назариявӣ ва амалии худро дар шароити воқеӣ такмил диҳанд.

Дар доираи ҳамкориҳои байналмилалӣ беш аз 300 нафар мутахассиси тиббӣ дар курсҳои омӯзишӣ ва такмили ихтисос дар марказҳои тиббии кишварҳои пешрафта, аз қабили Русия, Олмон, Чин, Туркия ва дигар давлатҳо ширкат варзиданд. Ин мутахассисон дар соҳаҳои кардиохирургия, онкология, ҷарроҳиҳои пластикӣ ва дигар бахшҳои махсуси тиббӣ таҷрибаи арзишманд гирифтанд.

Хулоса бо ҷорӣ кардани усулҳои инноватсионӣ дар табобат, истифодаи таҷҳизоти муосир ва беҳтар кардани сифати хизматрасониҳои тиббӣ Вазорати тандурустӣ тавонист системаи тандурустиро дар сатҳи навтарин мутобиқ гардонад. Ин раванд ба баланд бардоштани эътимоди беморон ва беҳтар шудани натиҷаҳои тиббӣ мусоидат кард.

Нуруллоён Сарвиноз Аҳмадулло,

муовини директор оид ба корҳои таълимии Коллеҷи тиббии шаҳри Кӯлоб ба номи Раҳмонзода Раҳматулло Азиз

ЭЪЛОН

Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади рушди малакаҳои забондонӣ ва фароҳам овардани имкониятҳои нави касбӣ барои ҷавонон курси вижаи омӯзиши забони олмониро оғоз менамояд.

Шумо имкон доред:

• Дар курсҳои махсуси омӯзиши забони олмонӣ, ки бо усулҳои муосир ва таҳти роҳбарии омӯзгорони варзида ба роҳ монда мешаванд, иштирок намоед.
• Пас аз хатми бомуваффақияти курсҳо дар имтиҳон, ки аз ҷониби Агентии шуғли Швандорф гузаронида мешавад, ширкат варзед.
• Дар сурати бомуваффақият супоридани имтиҳон, соҳиби сертификати байналмилалии забони олмонӣ гардида, имкони ҷалб шудан ба таҳсил ва фаъолиятҳои касбӣ дар Ҷумҳурии Федеративии Олмонро ба даст оред.

Талабот ба довталабон:

• Хатмкунандагони муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ (баъди хатми синфи 11);
• Хонандагони литсейҳо ва донишҷӯёни коллеҷҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон;
• Майлу рағбати самимӣ ба омӯзиши забони олмонӣ;
• Супоридани аризаи хаттӣ барои иштирок дар курсҳо;
• Таҳсил тибқи шартнома ба роҳ монда мешавад.

Чаро забони олмонӣ?

Забони олмонӣ яке аз забонҳои муҳими байналмилалӣ буда, дарҳои зиёдеро ба сӯи имкониятҳои таҳсил, шуғл ва фарҳанг боз мекунад. Омӯзиши ин забон ба Шумо имкон медиҳад, ки бо ҷаҳони пешрафтаи илму техника, фарҳанг ва иқтисоди Олмон аз наздик ошно шавед.

Барои иштирок дар курс лутфан аризаи худро ба шуъбаи муносибатҳои байналмилалӣ ва робита бо ҷомеаи Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон (ш. Душанбе, кӯчаи Варзишгарон 6, ҳуҷраи 5) то санаи 25.08.2025 пешниҳод намоед. Барои маълумоти бештар бо рақами телефон ё суроғаи электронии зерин дар тамос шавед: Тел.: (+99237) 250-37-10 E-mail: education.committee.Taj@gmail.com

- - - - - - - - - - - - - - - -

ОБЪЯВЛЕНИЕ

Комитет по начальному и среднему профессиональному образованию при Правительстве Республики Таджикистан объявляет о запуске специального курса изучения немецкого языка с целью развития языковых компетенций и создания новых профессиональных возможностей для молодежи.

Вам предоставляется возможность:

• Участвовать в специализированных курсах изучения немецкого языка, организованных по современным методикам под руководством квалифицированных преподавателей.
• По успешному завершению курсов сдать экзамен, проводимый Агентством занятости Швандорф.
• В случае успешной сдачи экзамена получить международный сертификат по немецкому языку и открыть перспективы для обучения и профессиональной деятельности в Федеративной Республике Германия.

Требования к кандидатам:

• Выпускники общеобразовательных учреждений (после окончания 11 класса);
• Ученики лицеев и студенты колледжей Республики Таджикистан;
• Искреннее желание изучать немецкий язык;
• Подача письменного заявления на участие в курсах;
• Обучение осуществляется на договорной основе.

Почему немецкий язык?

Немецкий язык является одним из ключевых международных языков, открывающим множество возможностей для образования, трудоустройства и культурного обмена. Изучение немецкого языка позволит вам ближе познакомиться с передовым миром науки, технологий, культуры и экономики Германии.

Для участия в курсах просим подать заявку в отдел международных отношений и связей с общественностью Комитета по начальному и среднему профессиональному образованию при Правительстве Республики Таджикистан (г. Душанбе, ул. Варзишгарон, 6, кабинет 5) до 25 августа 2025 года. Для получения дополнительной информации обращайтесь: Тел.: (+99237) 250-37-10; E-mail: education.committee.Taj@gmail.com

- - - - - - - - - - - - - - - -

ANNOUNCEMENT

The Committee on Primary and Secondary Vocational Education under the Government of the Republic of Tajikistan announces the launch of a special German language course aimed at developing linguistic competencies and creating new professional opportunities for youth. 

You are offered the following opportunities: 

• To participate in specialized German language courses, organized using modern teaching methodologies under the guidance of qualified instructors. 
• Upon successful completion of the course, to take an examination administered by the Schwandorf Employment Agency.
• Upon passing the exam, to receive an international German language certificate, opening prospects for education and professional opportunities in the Federal Republic of Germany. 

Requirements for applicants:

• Graduates of secondary schools (after completing 11th grade); 
• Students of lyceums and colleges of the Republic of Tajikistan; 
• A genuine desire to learn the German language; 
• Submission of a written application for participation in the courses; 
• Training is conducted on a contractual basis.

Why German?

German is one of the key international languages, offering numerous opportunities in education, employment, and cultural exchange. Learning German will allow you to engage more deeply with Germany’s advanced world of science, technology, culture, and economy. 

To apply for the courses, please submit your application to the Department of International Relations and Public Affairs of the Committee on Primary and Secondary Vocational Education under the Government of the Republic of Tajikistan (Dushanbe, Varzishgaron St., 6, Office 5) by August 25, 2025. For additional information, please contact: Tel.: (+99237) 250-37-10; Email: education.committee.Taj@gmail.com

- - - - - - - - - - - - - - - -

BEKANNTMACHUNG

Der Ausschuss für berufliche Grund- und Mittelbildung der Regierung der Republik Tadschikistan gibt den Start eines speziellen Deutschlehrganges bekannt, der darauf abzielt, die Sprachkompetenzen zu verbessern und neue berufliche Möglichkeiten für junge Menschen zu schaffen.

Sie haben die Möglichkeit:

• an speziellen Deutschkursen teilzunehmen, die nach modernen Methoden unter der Leitung qualifizierter Lehrkräfte organisiert werden.
• nach erfolgreichem Abschluss der Kurse eine Prüfung abzulegen, die von der Arbeitsagentur Schwandorf durchgeführt wird.
• Bei erfolgreichem Bestehen der Prüfung erhalten Sie ein internationales Deutschzertifikat und eröffnen sich damit Perspektiven für eine Ausbildung oder berufliche Tätigkeit in der Bundesrepublik Deutschland.

Voraussetzungen für Bewerber:

• Absolventen einer allgemeinbildenden Schule (nach Abschluss der 11. Klasse);
• Schüler von Gymnasien und Studenten von Hochschulen der Republik Tadschikistan;
• Ehrliches Interesse am Erlernen der deutschen Sprache;
• Einreichung einer schriftlichen Bewerbung für die Teilnahme an den Kursen;
• Die Ausbildung erfolgt auf Vertragsbasis.

Warum Deutsch?

Deutsch ist eine der wichtigsten internationalen Sprachen und eröffnet zahlreiche Möglichkeiten für Bildung, Beschäftigung und kulturellen Austausch. Durch das Erlernen der deutschen Sprache können Sie die fortschrittliche Welt der Wissenschaft, Technologie, Kultur und Wirtschaft Deutschlands näher kennenlernen.

Um an den Kursen teilzunehmen, reichen Sie bitte bis zum 25. August 2025 eine Bewerbung bei der Abteilung für internationale Beziehungen und Öffentlichkeitsarbeit des Ausschusses für berufliche Grund- und Mittelbildung der Regierung der Republik Tadschikistan (Duschanbe, Varzishgaron Str. 6, Büro 5) ein. Weitere Informationen erhalten Sie unter: Tel.: (+99237) 250-37-10; E-mail: education.committee.Taj@gmail.com

Солҳои охир таваҷҷуҳ ба мероси бузургони илму фарҳанги миллати тоҷик рӯ ба афзоиш аст. Яке аз чунин нобиғаҳои ҷаҳонӣ, ки бо асарҳо ва андешаву кашфиёти худ номи миллати моро дар ҷаҳон муаррифӣ намудааст. Имсол аз зодрӯзи ӯ 1045 сол пур мешавад.

Абӯалӣ ибни Сино соли 980 дар деҳаи Афшанаи Бухоро ба дунё омад. Аз овони кӯдакӣ истеъдоди фавқулода зоҳир намуда, дар синни 10 Қуръонро азёд кард. Ӯ дар синни 16 -солагӣ ба илми тиб рӯ оварда, дар муддати кӯтоҳ табиби маъруф гардид.

Дар синни ҷавонӣ ба ҳукумати Сомониён кӯмак кард ва ба китобхонаҳои Бухоро дастрасӣ пайдо намуд. Маҳз ҳамин фазои фарҳангӣ имконият фароҳам овард, то ӯ бештар аз 450 асар дар фанҳои гуногун таълиф намояд.

Осори машҳури ӯ - "Ал - қонун фи тиб" (الْقَانُون فِي الطِّبّ) асари беш аз 1,000 солаест, ки дар он тамоми донишҳои тиббии замони ӯ ҷамъбаст шудааст. Ин китоб то асри XVII дар донишгоҳҳои Аврупо ҳамчун дастури асосии тиб истифода мешуд. Китоб аз панҷ ҷилд иборат буда, мавзӯъҳои физиология, анатомия, дорушиносӣ ва ташхисро фаро мегирад.

Дар баробари ин, Ибни Сино фалсафаро бо мантиқ ва илми илоҳӣ муттаҳид намуда, андешаҳояшро дар асарҳое чун «Китоби наҷот» ва «Ишорот ва танбеҳот» баён кардааст. Ӯ муътақид буд, ки танҳо бо ақл ва таҷриба инсон метавонад ба камол расад.

Ғайр аз илм, Ибни Сино дар шеър низ маҳорати баланд дошт. Рубоиёт ва қасидаҳои ӯ бо мазмунҳои фалсафӣ, ирфонӣ ва ахлоқӣ пурбор буда, то имрӯз ҳамчун намунаи олии адабиёти ориёӣ арзишманданд. Шеърҳои ӯ дар ду забон — форсӣ ва арабӣ — навишта шудаанд.

Мероси илмии Ибни Сино барои мардуми тоҷик ва тамоми инсоният ганҷинаест бебаҳо. Дар Тоҷикистон осорхонаи Ибни Сино дар Панҷакент, ҳайкали ӯ дар Душанбе, кӯчаҳо ва муассисаҳои тиббӣ бо номи ӯ вуҷуд доранд. ЮНЕСКО низ борҳо хидматҳои ин мутафаккири бузургро қадрдонӣ намудааст.

Абӯалӣ ибни Сино на танҳо ҳакими асримиёнагии миллати тоҷик, балки мутафаккири умумибашарӣ аст. Соли ҷашнии 1045-солагии ӯ бояд барои мо на танҳо хотирмон, балки таҳрикбахши омӯзиш ва рушди илм бошад.

НАЗАРОВА ФАРАНГИС - омӯзгори кафедраи технологияи иттилоотӣ, ташхис ва табобати нурии Коллеҷи тиббии ҷумҳуриявӣ