ЗЕҲНИ СУНЪӢ ВА НАҚШИ ОН ДАР СОҲАИ ТАҲСИЛОТИ ИБТИДОИИ КАСБӢ

Дар замони муосир технологияи рақамӣ ва алгоритмҳои пешрафтаи зеҳни сунъӣ ба тамоми соҳаҳои ҳаёти инсон таъсир расонида истодаанд. Яке аз самтҳои муҳим ва ояндадор ин таҳсилоти ибтидоии касбӣ мебошад. Таҳсил дар муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ на танҳо аз сатҳи омӯзиши назариявӣ вобаста аст, балки ба омодагии хонанда барои омӯзиши касбу ҳунар ва иҷрои вазифаҳои амалӣ низ нигаронида шудааст.

Дар ин замина, зеҳни сунъӣ метавонад ҳамчун абзори муассир барои беҳтар намудани сифати таълим, мутобиқ кардани барномаҳои омӯзишӣ ба талаботи бозор ва инкишофи малакаҳои касбӣ хизмат намояд.

Яке аз ҷанбаҳои муҳими татбиқи зеҳни сунъӣ дар таҳсилоти касбӣ ин автоматизатсияи равандҳои омӯзиш мебошад. Масалан, платформаҳои омӯзишӣ бо истифода аз алгоритмҳои зеҳни сунъӣ метавонанд сатҳи дониш ва қобилиятҳои ҳар як донишҷӯро таҳлил кунанд ва барномаи таълимиро ба таври инфиродӣ мутобиқ созанд. Ин на танҳо қобилияти хонандгонро барои омӯхтани касб беҳтар мекунад, балки сифати омӯзиши амалӣ ва назариявиро низ афзоиш медиҳад.

Илова бар ин, зеҳни сунъӣ барои омӯзгорон низ абзори муассир мебошад. Масалан, таҳлилҳои пешрафтаи иттилоотӣ метавонанд ба омӯзгор нишон диҳанд, ки кадом мавзӯъҳо барои хонандагон мушкил мебошанд ва кадом методҳо беҳтарин натиҷаро медиҳанд. Ин раванд ба баланд бардоштани самаранокии таълим ва коҳиш додани сатҳи нокомӣ мусоидат менамояд.

Дар ҷаҳони пешрафта, кишварҳои мисли ИМА, Олмон ва Ҷопон аз системҳои зеҳни сунъӣ барои таҳсилоти касбӣ истифода мебаранд. Масалан, дар лабораторияҳои техникии Олмон барномаҳои «adaptive learning» барои омӯзиши муҳандисӣ ва технология татбиқ мешаванд, ки бо ёрии онҳо хонандагон метавонанд малакаҳои амалӣ ва назариявиро ҳамзамон омӯзанд. Ё дар Ҷопон системаҳои зеҳни сунъӣ барои омӯзиши касбӣ дар соҳаи хизматрасонӣ ва туризм истифода мешаванд, ки таҷрибаи хонандагонро бо моделҳои симулятсионӣ беҳтар мекунад.

Имкониятҳои татбиқи зеҳни сунъӣ дар таҳсилоти ибтидоии касбӣ дар Тоҷикистон низ хеле васеъанд. Масалан, дар литсейҳои касбии техникии кишвар метавон системаҳое таъсис дод, ки бо истифода аз алгоритмҳои зеҳни сунъӣ малакаҳои амалӣ ва назариявии хонандагонро таҳлил кунанд, ба онҳо тавсияҳои инфиродӣ пешниҳод намоянд ва барои омӯзгорон ҳисоботи мукаммал омода созанд. Ин раванд метавонад ба беҳтар шудани сифати таълим ва омодагӣ ба бозори меҳнат мусоидат намояд.

Аммо татбиқи зеҳни сунъӣ мушкилот низ дорад. Якум, масъалаи хароҷот ва захираҳои техникӣ мебошад. Насб ва нигоҳдории системаҳои зеҳни сунъӣ дар муассисаҳои таҳсилоти ибтидоии касбӣ маблағи зиёд ва мутахассисони баландихтисосро талаб мекунад. Дувум, масъалаи тайёр намудани омӯзгорон ва хонандагон барои истифодаи чунин системаҳо мебошад. Агар мутахассисон бо технологияи нав ошно набошанд, таъсири зеҳни сунъӣ ба таълим метавонад кам бошад. Сеюм, масъалаҳои ахлоқӣ ва ҳифзи маълумотҳои шахсӣ низ бояд ба назар гирифта шаванд.

Хулоса, зеҳни сунъӣ метавонад нақши бунёдӣ дар беҳтар намудани сифати таҳсилоти ибтидоии касбӣ бозад. Он имконият медиҳад, ки барномаҳои таълимӣ ба таври инфиродӣ мутобиқ шаванд, малакаҳои амалӣ ва назариявӣ самараноктар омӯзонида шаванд ва хонандагон барои бозори меҳнат омода гарданд. Барои Тоҷикистон муҳим аст, ки таҷрибаи ҷаҳониро омӯхта, инфрасохтор ва захираҳои инсонӣ барои татбиқи зеҳни сунъӣ дар муассисаҳои касбӣ таҳким диҳад. Танҳо дар ин сурат кишвар метавонад аз имкониятҳои фаровони зеҳни сунъӣ барои рушди таҳсилоти касбӣ ва баланд бардоштани сифати кадрҳо истифода намояд.

Ҷамила ДАВЛАТЗОДА,

директори Литсейи касбии техникии ноҳияи Шаҳринав,

доктори илмҳои педагогӣ