Асосгузори кори ҳамширагӣ Флоренс Найтингейли англис аст, ки бо ташаббуси ӯ соли 1855 дар Британияи Кабир сохтори таълими ҳамшираҳои шафқати миёнаро таъсис дода, дар давраи ҷанги Қрим ҳамшираҳои шафқатро таълим дод. Вай ҳатто, матни қасами ҳамшираҳоро тартиб дод (монанди Гипократ), ки бо он ҳамшираҳои шафқат бо тантана ваъда медиҳанд, ки беморонро бидуни ҳадафҳои тиҷоратӣ нигоҳубин мекунанд. Аз ин рӯ, дар тибби ҷаҳонӣ ӯро асосгузори касби муосири ҳамшираи шафқат меҳисобиданд.

Бояд гуфт, ки кори ҳамширагӣ илмест, дорои назарияҳои илмии худ буда, тамоми роҳу усули имконпазири рафтори ҳамшираи шафқатро ҳангоми корбарӣ бо беморро меомӯзад.

Усули муосири кори ҳамшираи шафқат самтест, барои ноилшавӣ ба ҳадаф. Дар ҳар усул фаҳмиши моҳияти бемор чун объекти фаъолияти ҳамшираи шафқат, ҳадафи нигоҳубини маҷмӯӣ корбарӣ бо бемор аз рӯи салоҳияти касбӣ ва баҳогузории натиҷаи нигоҳубини ҳамшираи шафқат мунъакис ёфтааст. Аз ин рӯ, метавон гуфт, ки усули муосири кори ҳамширагӣ –қолаб ё сохтори он дар заминаи фалсафаи кори ҳамширагӣ таркиб ёфтааст. Он дорои парадигмаи кори ҳамширагӣ буда, ба сифати дастур барои нақшаи таълимӣ ё амалия таҳия шудааст.

Тамоми усулҳои кори ҳамширагӣ дар худ 4 ҷанбаи кори ҳамширагиро шомил сохтааст, ки инҳоанд: бемор, кори ҳамширагӣ, муҳити зист ва саломатӣ. Айни замон дар амалияи ҷаҳонии кори ҳамширагӣ зиёда аз 30 намуд усули раванди кори ҳамшираи шафқат вуҷуд дорад.

Онҳо ҳолатҳои асосии зеринро дороанд: муайян сохтани бемор, сарчашмаи мушкилоти бемор, вазифаи аввалиндараҷаи ҳамшира, нақши ҳамшира, -усулҳои ёрӣ расонидан ва натиҷаи интизорӣ.

Усули муосири кори ҳамшираи шафқат ба ташаккули маърифати (шинохти) касбӣ ва таҳкими робита байни ҳамшираҳои шафқати фаъолияткунанда дар самтҳои гуногун мусоидат мекунад. Байни тамоми усулҳои муосири кори ҳамширагӣ 5 усул бештар паҳн шудаанд, ки инҳоанд:

-эволютсионӣ – мутобиқшавӣ (Ассотсиатсияи ҳамшираҳои шафқати Канада);

-иловагӣ-пуркунанда (Вирҷиния Хендерсон 1955);

-модули сохтори амалӣ (Дорота Ҷонсон, 1968);

-модули нокифоягӣ дар худпарастор (Дорота Ҷонсон, 1968);

-модули мутобиқшавӣ.

Бино ба дастури олимон вазифаи муҳимтарини ҳамшираи шафқат баҳо додан ба муносибати бемор нисбати саломатии худ ва расонидани ёрӣ ба татбиқи амалҳо бобати таҳкими саломатию барқарор кардани саломатӣ аст. Кадоме, ки онҳоро бемор метавонад худаш иҷро кунад. Албатта, ин дар ҳоле, ки ӯ агар қувваю ирода ва тасаввуроти кофӣ нисбати беҳдошти саломатии хеш дошта бошад.

Олим Вирҷиния Хендерсон таъкид ба он доштааст, ки ҳамшираи шафқат бояд бо назардошти қабули талаботҳо аз тарафи бемори аниқ, тасаввуроти ӯ дар бораи чӣ тавр қонеъ гардидан аз талаботҳои барои ноилшавӣ ба оне, ки худашро солим меҳисобаду солим медонад ё ба марг арзанда аст, амал кунад.

Дар идома Хендерсон ҳадафи кори ҳамширагиро дар барқарор кардани саломатии бемор медонад. Дар ин ҳолат назди ҳамшираи шафқат вазифаи ноил шудани маҳз он ҳолате меистад, ки бемор онро чун саломатӣ, солимшавӣ ё марги арзанда қабул мекунад. Ҳамзамон, ба пиндори ӯ ба зиммаи ҳамшираи шафқат амалҳое вогузор шудаанд, ки ба бунёди ҳаёти мукаммали бемор бо тамоми хушбахтиҳои ба он хос, фаъолияти самаранок ва истироҳати мукаммал нигаронида шудааст.

Маълум мегардад, ки дар ҳолатҳое, ки марги бемор ногузир аст, ҳамшираи шафқат вазифадор аст, барои осон кардани реҳлати бемор шароити мусоид фароҳам оварад.

Ин олима низоми амалҳои асосии ҳамшираи шафқатро бобати нигоҳубини бемор таҳия кардааст. Ӯ гурӯҳбандиро иборат аз 14 банд таҳия намудааст, ки ба андешаи ӯ самтҳои нисбатан муҳими фаъолияти ҳамшираҳои шафқатро фаро гирифтаанд. Аз ҷумла, ҳолати мусоиди нафаскашии беморро таъмин кардан, ғиззову нӯшокии зарурро додан, ба бемор кӯмак расонидан нисбати дуруст нигоҳ доштани тану ҷисм вақти хобидан, нишастан, роҳ гаштан, иваз намудани ҳолат ва ғайра.

Ин намуди назария байни ҳамшираи шафқат маъруфияти зиёд дорад. Амал кардан аз рӯи ин назария консепсияи нав-тартиби корбарии кӯҳнаи ҳамшираи шафқатро дар ташкили кори ҳамширагӣ иваз мекунад. Ҳамшираи соҳибтахассуси фаъолияткунанда бояд донишу малакаи кофӣ, ҳамчунин боварӣ ба худро дар ҷодаи банақшагирӣ, татбиқу баҳогузории натиҷаҳои нигоҳубини беморро, ки ҷавобгӯи талаботи бемори аниқ аст, дошта бошад..

В.Хендерсон таъкид мекунад, ки самти нигоҳубини ҳамшираи шафқат бояд ҳарчӣ зудтар ба барқарор кардани саломатии бемор нигаронида шавад. Олиме дар рисолаи илмии худ мисолеро аз табобати як беморе, ки дар шуъбаи касалиҳои дарунӣ бистарӣ аст, меорад....

Беморе 3 рӯз аст,ки табобат мегирад. Хобаш паридааст. Ҳамшираи шафқат дар аввал бояд сабаби бедорхобии беморро муайян созад, ки инҳо буда метавонад: рахти ноқуллай, ҳавои вазнини хона, хурраккашии ҳампалата, нороҳатӣ ҳангоми ташхис ё ҷарроҳӣ.

Ҳамшираи шафқат барои рафъи ин ҳолати бемор корро бояд аз тамрин барои баромадан аз ҳолати муташанниҷӣ ва худро озод ҳис кардани бемор оғоз намояд. Ба бемор фаҳмонад, ки пеш аз ҳама, ҳавои хонаро нав кардан зарур аст. Барои бароҳат хоб рафтан, қабл аз хоб сайругашт кардан фоида дорад. Ниҳоят беморро ба дигар палатае, ки хоби беморони он ҷо ором аст, гузаронидан зарур мебошад.

Воқеан ҳам, зарурати дахолати ҳамшираи шафқат дар ҳолатҳои фавқуззикр он вақт ба миён мояд, ки бемор бо тақозои ҳолаташ- касалӣ, хурдсолӣ ё калонсолӣ аз ӯҳдаи саришта кардани худ намебарояд. Ин гуна мушкилот ҳангоми сиҳатшавӣ ё муддати дарози фавт ба вуҷуд меояд.

Бо як сухан ба ақидаи олима Хендерсон ҳамшираи шафқат дар фаъолияти худ эҷодкор буда, ҳама вақт бо назардошти фикру ақидаи бемор корбарӣ намояд.

Аз рӯи усули мутобиқшавӣ (Калиста Рой 1976) вазифаи афзалиятноки ҳамшираи шафқат омӯзиши бемор ба мутобиқшавӣ ба муҳити зист дар давраи беморӣ аст. Дар ин ҳолат ҳамшираи шафқат нақши омӯзгори навоварро мебозад. Ӯ тамоми имкониятҳои имконпазирро дар самти мутобиқшавии бемор ба муҳисти зист бояд истифода барад.

Қайд кардан зарур аст, ки фаъолияти ҳамшираи шафқат вобаста ба соҳаи тандурустӣ ҳархела аст. Масалан, ҳамшираи шафқати шуъбаи касалиҳои рӯҳӣ ҳамкории басо мураккаби байни ҳамшираву бемор аст. Кадоме, ки дар ин ҳолат ҳамшираи шафқат нақши ёрдамчӣ, маслиҳатгар ва нигоҳубини беморро мебозад. Раванди ҳамкории онҳо як қатор давраҳои муттасил, мутобиқшавӣ, баробарӣ, шарҳу тавзеҳ ва ҳалли масъаларо фарогир аст.

Аз рӯи назарияи Файл Абдуллоҳ (1960) дар заминаи нигоҳубини бемор аз тарафи ҳамшираи шафқат принсипҳои холизм- муносибати мукаммал ба шахсият бо баҳисобгирии талаботҳои ҷисмониву психологӣ, эҳсосиву зеҳнӣ, иҷтимоиву ахлоқии бемор ва оилаи ӯ қарор дорад. Аз ин ҷост, ки ҳамшираи шафқат бояд маҳорати муоширати байнишахсию донишро аз рӯи илмҳои психология, физиология, сотсиология ва фанҳои тахассусии кори ҳамширагӣ дошта бошад.

Аз рӯи ин назария 21 талаботи бемор дар чор самти асосӣ – “шароити мусоид”, баробарии ҷисмонӣ, омилҳои психологиву иҷтимоӣ, сотсиологию коммуникативӣ ба қайд гирифта шудааст.

Ислоҳоти соҳаи тандурустӣ дар қаламрави кишвар тибби оилавиро ба вуҷуд овард, ки фаъолияти ҳамшираҳои шафқат дар самти нави фаъолият ба худ хос раванду ҷараёнҳо дорад. Олим Азизов З.А. дар асари худ “Кори ҳамширагӣ дар тибби оилавӣ” менигорад, ки “амали ҳамширагии оилавӣ ба истифодабарии раванди ҳамширагӣ дар мавриди татбиқи парастории оила, бо мақсади аз ҷониби оила ноил шудан ба осудаҳолии бештари ҷисмонӣ асос ёфтааст. Ҳамин тавр кори ҳамширагӣ дар тибби оилавӣ ва кори ҳамширагӣ дар нигаҳдории тандурустии ҷамъиятӣ мавҷуд мебошад, чунки тавассути оилаҳо ҳамшираҳои тиббӣ саъю кӯшиш менамоянд, ки солимии ҷамъиятро беҳтар созанд ва нигоҳ доранд”.

Ба ҳамин монанд, дар асари “Асосҳои ҳамширагӣ оид ба парастории беморон бо техникаи дастамалҳо” (Ҷ.Дӯстов, Д.Сафхонов) нигошта мешавад, ки “устуворгардонии мақоми ҳамшираи тибб масъулияти ӯро ҷиҳати бомуваффақият барқарор намудани саломатии бемор баланд мегардонад. Мувааафақияти муолиҷа аз донишу таҷриба, таваҷҷӯҳ ва муҳаббати ҳамшираи тибб ба кор вобастагӣ дорад. Кори ҳамшираи тибб дар баробари кори духтур масъулияти баландро талаб мекунад. Ӯ бояд дар доираи салоҳият ва дастурамали хизматӣ амал кунад, то ки ба бемор зарари ислоҳнашаванда нарасонад”.

Олимон Ҳ.Ш.Рофиева ва Ҳ.Н.Мамадов бошанд, дар рисолаи илмии худ “Асосҳои кори ҳамширагӣ дар терапия” навиштаанд, ки “барои ташкили парастории сифатнок ҳамшираи шафқат бояд дар бораи бемор иттилооти муфассалро ҷамъ ва таҳлил намояд, эҳтиёҷотҳои (нафасгирӣ, хӯрок хӯрдан, нӯшидан, ихроҷ кардан, ҳаракат кардан, нигоҳ доштани ҳолат ва ҳарорати бадан, хоб ва истироҳат кардан, либос пӯшидан ва ғайраро ташбеҳ (индетификатсия) бикунад...”

Аҳамияти усули нави кори ҳамширагӣ барои рушду такомули тахассуси ҳамшираи шафқат басо бузург аст. Он барои ба вазифаву рисолати ҳамшираи шафқат бо назари нав нигоҳ кардан кӯмак мерасонад. Агар то ин дам ҳамшираи шафқат танҳо ба беморони шароиташон вазнин нигоҳубин кунад, имрӯз ҳамшираи шафқат якҷоя бо дигар мутахассисон вазифаи асосӣ-барқарору нигоҳ доштани саломатӣ ва пешгирӣ намудани касалиҳо, ҳаддалимкон таъмин кардани соҳибихтиёрии бемор мутобиқ ба имкониятҳои фардияшро иҷро мекунад.

Ба рушди модулҳои амалкунандаи кори ҳамширагӣ тадқиқоту кашфиётҳо дар ҷодаи физиология, сотсиология ва психология мусоидат карданд.

Дар радифи гуфтаҳои боло махсус таъкид карданием, ки ҳамшираи шафқат дар замони муосир ҳамчун иҷрокунандаи оддии дастурҳои духтур зимнан мутахассиси мустақил мебошад. Дар асл бошад имконияту тавоноии ҳамшираҳо дар табобати беморон пурра истифода намешавад. Доираи фаъолияти ӯ ба таври сунъӣ маҳдуд аст. Табибон назорати корбарии ҳамшираи шафқатро бо рад кардани салоҳиятнокиаш идома дода истодаанд. Аз ин рӯ, барои баромадан аз ин нобоварӣ нисбаташон дар навбати аввал худи ҳамшираи шафқат бо зоҳир намудани ташаббусу шавқмандӣ ба касбияташон кӯшиш намоянд.

Ҳамшираи шафқати замони муосир бояд мустақилона фикр кунад, корбарӣ бо беморонро бо такя ба тасаввуроти комил дар бораи моҳияти инсон омӯзад. Бинобар ин ҳам барояш донистани асосҳои фанни психологияву педагогика, назарияи муоширати байнишахсӣ чун обу ҳаво зарур аст.

Ин гуна ҳамшираи шафқатро ҳамзамон, огоҳ буданаш аз асосҳои назариявии кори ҳамширагии замони муосир зарур аст, ки фарқияти принсипиалии ихтисосиро аз касби табибӣ ва дигар тахассусҳои рисолаташон ба кӯмаки инсон дар нигоҳдории саломатиашон нигаронидашуда муайян месозад. Кори ҳамширагӣ дар замони муосир тақозо дорад, ки усулҳои нави корбарӣ бо бемор таҳия карда шавад. Кадоме, ки тағйиротҳои сершумори дар соҳаи тандурқустии мо, сохтору ҳадафҳои он, усулҳои марбут ба вазифаи тандурустӣ дар қарни XXI вуҷуддоштаро мунъакис менамояд.

Ба андешаи мо ҳусни мақтаъи мақолаамон андешаҳои олимон Ҳ.Ш.Рофиева ва Ҳ.Н.Маҳмадов аст, ки рушди минбаъдаи кори ҳамширагиро “дар баланд бардоштани мақоми касбӣ ва иҷтимоии ҳамшираи шафқат, таъмини мустақилияти кофӣ дар фаъолияти ҳамшираҳои тиббӣ, баланд бардоштани нуфузи касбии онҳо, фароҳам овардани имкониятҳои воқеии мансабӣ, сохтори аниқ таҳияшудаи такмили мунтазами касбӣ, шароит барои татбиқи муваффақонаву имконпазири эҷодии ҳамшираи тибб ва дар ниҳоят истифодабарии таҷрибаи ҳамкасбони хориҷӣ” мебинанд.

Адабиётҳои истифодашуда:

1. Перфильева Г. М., Камынина Н. Н., Островская И. В., Пьяных А. В. “Теория сестринского дела”; ГЭОТАР-Медиа - Москва, 2010. -саҳ. 256.

2. Азизов З.А. “Кори ҳамширагӣ дар тибби оилавӣ”, ш.Душанбе, Нашр. “Истеъдод”. саҳ. 40.

3. Кулешова Л. И., Пустоветова Е. В. “Основы сестринского дела”. Назария ва амалия. Дар 2 қисм.; Феникс - Москва, 2013. – саҳ. 118.

3. Перфильева Г. М., Камынина Н. Н., Островская И. В., Пьяных А. В. “Теория сестринского дела”; ГЭОТАР-Медиа - Москва, 2010. – саҳ. 256.

4. Мухина, С. А. “Теоретические основы сестринского дела” [Матн]: китоби таълимӣ / С. А. Мухина, И. И. Тарновская. – Нашри 2-юм, бо таҳриру иловаҳо. – Москва: ГЭОТАР-Медиа, 2011. – саҳ. 368.

5. Ҳ.Ш.Рофиева, Ҳ.Н.Маҳмадов. “Асосҳои кори ҳамширагӣ дар терапия”. Нашр. “Истеъдод”. Душанбе-2012, саҳ.31.

6. Ҷ.Дӯстов, Д.Сафохонов. “Асосҳои кори ҳамширагӣ оид ба парастории беморон бо техникаи дастамалҳо”. Нашр. “Ношир”, Хуҷанд-2013, саҳ.19.

7. Маҷаллаи “Даво” (Нашрияи Хадамоти назорати давлатии фаъолияти тиббӣ ва фармасевтии Ҷумҳурии Тоҷикистон) №5, соли 2024, саҳ.20.

Замира Ҳомидова, декани факултети кори момодоягии Коллеҷи тиббии шаҳри Хуҷанд ба номи Ю.Б.Исҳоқӣ

Ҷавонон субъекти асосии ташаккули оила ва равандҳои демографӣ мебошанд. Ин барои интихоби суръат ва самти воридшавии ҷавонон ба ҳаёти давлатӣ ва ҷамъиятӣ имконият фароҳам меорад. Маҳз ҳамин вазъият асоси фаъолияти навоварона, саҳми эҷодии он ба пешрафти ҷамъият мебошад. Имрӯз дар ҷаҳон 1,2 миллиард ҷавонони аз 15 то 24-сола зиндагӣ мекунанд, ки 16 дарсади аҳолии ҷаҳонро ташкил медиҳанд.

Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бошад, 70% -и аҳолии кишварро ҷавонони то синни 35 сола ташкил медиҳад, ки ин аз нерӯйи бузурги иҷтимоӣ будани ҷавонон дар ҷомеаи мо шаҳодат мекунад. Дарвоқеъ, ҷавонон неруи тавонои созанда ва пешбарандаи ҳамаи соҳаҳои ҳаёти мамлакат ба ҳисоб мераванд, зеро тибқи маълумоти оморӣ, зиёда аз 70 дарсади аҳолии мамлакат ҷавонони то 35-солаанд. Ин гувоҳи он аст, ки давлати мо давлати ҷавонон мебошад.

Бар пояи таҳлилҳои Хазинаи нуфуси Созмони Милали Муттаҳид, Тоҷикистон аз ҷумлаи кишварҳои дорои афзалияти ҷавонон буда, синну соли миёнаи аҳолӣ 22,5 солро ташкил медиҳад. Ҳамин аст, ки давоми солҳои соҳибистиқлолӣ пешбурди сиёсати давлатии ҷавонон дар меҳвари таваҷҷуҳи роҳбарияти олии Тоҷикистон қарор дорад.

Яке аз нуктаҳои муҳиме, ки дар ҳамин самт Сарвари давлат дар Паём зикр намуданд: “Бо дастгириву ғамхорӣ фаро гирифтани ҷавонон, ҳаллу фасли мушкилоти ҳаёти онҳо ва истифодаи дурусту оқилона аз ин захираи стратегии миллӣ ба хотири ободиву пешрафти Ватан ва таъмини амнияту суботи ҷомеа аз ҷумлаи масъалаҳои муҳимтарине мебошанд, ки таҳти таваҷҷуҳи хоссаи Ҳукумати мамлакат қарор доранд, зеро Тоҷикистон худ кишвари ҷавонон аст”.

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти роҳбарии Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барои рушди ҷавонон ва таъмини ҷойгоҳ ва вазифаҳои онҳо дар ҷомеа барномаҳои мукаммал ва зарурӣ таъсис додааст. Роҳандозии сиёсати давлатӣ дар самти ҷавонон, ки дар асоси принсипҳои инсонгароӣ ва дарк кардани манфиатҳои умумии миллат қарор дорад, барои вусъат додани имкониятҳои нави иҷтимоӣ, таҳсилотӣ ва меҳнатӣ ба ҷавонон кӯмак мекунад. Ҷавонон бо истифода аз барномаҳои дастгирӣ ва маблағгузории давлатӣ метавонанд дар соҳаҳои гуногун ба мақсадҳои худ расанд.

Ҷавонон имрӯз дар ҳамаи соҳаҳои ҳаёти кишвар фаъолона иштирок мекунанд. Дар илму таҳсилот, саноат, бахши ахборот, варзиш ва дигар соҳаҳо, ҷавонон бо донишу маҳорати худ метавонанд ба пешрафт ва эҷоди тағйироти куллӣ мусоидат кунанд. Илова бар ин, дар соҳаи илм ва технологӣ, ки дар марҳалаи нави рушди кишвар қарор дорад, иштирок ва талоши ҷавонон барои омӯзиши илму техникаро зарур аст. Аз ин рӯ, ҷавонон на танҳо дар дохили кишвар, балки дар арсаи байналмилалӣ низ бо шӯҳрати хеш номи Тоҷикистонро муаррифӣ мекунанд.

Дар замони муосир, ки пешрафтҳои илмию технологӣ ҳар рӯз рушд мекунанд, талабот ба маҳорати нави ҷавонон бештар мешавад. Инқилоби технологӣ, рушди рақамӣ ва ҷаҳони иттилоотӣ имкон медиҳанд, ки ҷавонон маҳорати баландтар ва илму фаҳмиши муҳимро дар ихтиёр дошта бошанд. Бо истифода аз интернет, платформаҳои омӯзишӣ ва курсҳои мухталиф, ҷавонон метавонанд таҷрибаи хешро дар соҳаҳои муҳандисӣ, барномасозӣ, тадқиқот ва саноат ба шарофати омӯзиши фанҳои муосир рушд диҳанд.

Ҷавонон на танҳо вазифадоранд, ки дар соҳаҳои гуногун бо меҳнат ва талош фаъол бошанд, балки бояд дар назди миллат ва ҷомеа масъулият дошта бошанд. Масъулиятшиносӣ, ки ҷавононро ба кӯшиш барои беҳбудии иҷтимоӣ ва мустаҳкам кардани рушд водор мекунад, бояд як арзиш дар шахсият ва муносибати ҳар як ҷавон бошад. Ватандӯстӣ ва эҳтиром ба арзишҳои миллӣ ва фарҳангӣ, ки мо ба он ифтихор мекунем, як қисми асосии маърифати ҷавонон бояд бошад. Ҷавонон бояд ҳамеша ҳис кунанд, ки онҳо на танҳо барои худашон, балки барои ҳамаи мардум ва Тоҷикистон масъуланд.

Хулоса, рӯзи ҷавонон имконият медиҳад, ки ба тамоми ҷавонон барои саъю кӯшишҳои онҳо дар рушд ва пешрафт арҷ гузошта шавад. Ҷавонон барои ҳар як кишвар, ки роҳи тараққиётро пеш мегирад, манбаи энергия ва илҳоманд. Ба ҳамин хотир, мо бояд дар Рӯзи ҷавонон дастовардҳои онҳоро қадр намуда, имкониятҳоро барои рушду пешрафти ҳар як ҷавон ва тақвияти ҷомеаи кишвар муҳайё намоем.

Файзалӣ Ҳакимзода - сардори шуъбаи тарбия ва кор бо ҷомеаи Коллеҷи технологии шаҳри Душанбе

Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барои рушди соҳаҳои мухталифи ҳаёти ҷомеа ҳамарӯза кӯшиш ба харҷ медиҳанд. Боиси ифтихор аст, ки созмонҳои бонуфузи дунё ташаббусҳои хирадмандонаи Пешвои муаззами миллатро пазируфтанд ва ёдгориҳои таърихиро ба феҳристи мероси ҷаҳонии фарҳангӣ ғайримодӣ ворид намуданд.

Барои вусъат бахшидан ва бо дар назардошти зарурати инкишофёбии инфрасохтории деҳот Сарвари кишвар дар Паёми навбатии худ ба Парлумони мамлакат солҳои 2019-2021-ро «Солҳои рушди деҳот, сайёҳӣ ва ҳунарҳои мардумӣ» эълон намуданд.

Сайёҳӣ дар Тоҷикистон яке аз соҳаҳои рушди иқтисоди кишвар, ки солҳои охир босуръат рушд карда истодааст. Тоҷикистон дорои мероси рангини таърихиву фарҳангӣ ва захираҳои табиӣ буда, барои ҷалби теъдоди зиёди сайёҳони хориҷӣ дар кишвар иқтидори воқӣ дорад. Бо дарназардошти омилҳои зикршуда Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон соҳаи туризмро самти афзалиятноки сиёсати иқтисодии кишвар эълон намудааст.

Тоҷикистон сарзамини мардуми соҳибмаърифату меҳмоннавоз ва кишвари меваҳои шаҳдбор буда, аз нигоҳи иқлим, боду ҳаво, манзараҳои табиат, кўҳҳои осмонбўс, пиряхҳои азим, обҳои шифобахш, кўлҳо ва чашмаҳои оби мусаффо, ҳайвоноту наботот ва урфу анъанаҳои мардумӣ дар олам нотакрор ва макони беҳтарини сайру саёҳат мебошад.

Инчунин Тоҷикистони мо табиати зебо ва дарёҳои мусаффояш таваҷҷуҳи ҳазорон сайёҳони дохиливу хориҷиро ҷалб менамояд. Аз Аврупо то Осиё дар бораи Искандаркўл, Аловуддин, Яғноб ва дигар ҷойҳои таърихии мо бо хушнудӣ ҳарф мезананд, ки ифтихори ҳар яки мо аст.

Соҳаи туризм ҳамчун яке аз самтҳои сердаромади иқтисодиёти ҷаҳон дар асри XXI эътироф гаштааст. Дар бештари кишварҳо туризм дар ташаккули маҷмўи маҳсулоти дохилӣ, фаъолнокии тавозуни савдои беруна, таъмини шуғли аҳолӣ ва таъсиси ҷойҳои кории иловагӣ нақши муҳим бозида, ба инкишофи соҳаҳои мухталиф, аз қабили нақлиёт ва коммуникатсия, сохтмон, фарҳанг, санъат истеҳсоли маҳсулоти ниёзи мардум ва дигар бахшҳои иқтисодиёт таъсири мусбат мерасонад.

Ҷумҳурии Тоҷикистон низ дорои мероси ғании таърихиву фарҳангӣ ва захираҳои табиӣ буда, барои ҷалби теъдоди зиёди сайёҳони хориҷӣ ба кишвар иқтидори воқеӣ дорад. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба соҳаи сайёҳӣ диққати ҳамаҷониба дода, барои рушди минбаъдаи он заминаҳои заруриро фароҳам меоварад.

Негматуллоева Матлуба, омӯзгори Коллеҷи омӯзгории шаҳри Хуҷанд

Бо ташаббуси Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бахшида ба Рӯзи ҷаҳонии футбол мусобиқаи варзишӣ барои дарёфти «Ҷоми раиси Кумита» аз рӯи намуди футболи хурд миёни донишҷӯписарони муассисаҳои таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии шаҳру ноҳияҳо ҷараён дорад.

Дар доираи ҳамин ташаббус дар ҷамоати деҳоти Ромити шаҳри Ваҳдат бо иштироки роҳбарияти Кумита миёни дастаҳои раёсатҳои таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбӣ, директорони коллеҷу литсейҳои шаҳру ноҳияҳои тобеи марказ барои дарёфти Ҷоми раис Кумита мусобиқаи футболи хурд баргузор гардид.

Мақсад аз баргузории мусобиқи мазкур баланд беҳбудӣ бахшидан ба саломатӣ, устувор намудани дӯстию бародарӣ дар байни муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии шаҳру ноҳияҳо, тарғибу ташвиқи тарзи ҳаёти солим тавассути варзиш, оммавигардонии футбол, омӯзондан ва такмил додани маҳорати варзишӣ ва интихоб намудани беҳтарин бозингарон дар ҳайати тими мунтахаби Кумита ҷиҳати ширкати онҳо дар мусобиқаҳои варзишии ҷумҳуриявӣ ва берун аз он мебошад.

Мусобиқа дар 3 давр баргузор гардида, дар зинаи аввал хонандагону донишҷӯёни ихтисосҳои гуногуни муассисаҳои таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбӣ байни ҳам рақобат карданд. Аз миёни онҳо гуруҳи беҳтарин ҳамчун тими муассиса ба даври минтақавӣ роҳхат гирифт.

Дар даври дуюми мусобиқа, ки дар минтақаҳои Кӯлоб, Бохтар, Хуҷанд, Истаравшан, Ҳисор ва шаҳри Душанбе баргузор гардид, хонандагони муассисаҳои таҳсилоти ибтидоии касбӣ ва донишҷӯёни муассисаҳои таҳсилоти миёнаи касбӣ дар алоҳидагӣ рақобат карда, дастаҳои беҳтарин аз ҳар як минтақа ба даври ҷумҳуриявии мусобиқа роҳ ёфтанд.

Даври ниҳоии мусобиқа рӯзи 24 май дар Рӯзи ҷаҳонии футбол дар Коллеҷи тиббии ҷумҳуриявӣ баргузор гардида, ба ғолибон дар вазъияти тантанавӣ ҷом, медал, ифтихорномаву сипоснома ва туҳфаҳои таъсисдодаи кумитаи тадорукот тақдим карда мешавад.

https://president.tj/event/news/50768

9 май Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барои иштирок дар чорабиниҳои тантанавӣ бахшида ба ҷашни 80-солагии Ғалаба дар Ҷанги Бузурги Ватанӣ ба қасри Кремл ташриф оварданд.

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро Президенти Федератсияи Русия муҳтарам Владимир Путин самимона истиқбол гирифтанд.

Барои иштирок дар ин чорабинии бошукӯҳ сарони давлатҳо ва ҳукуматҳо аз 29 кишвари ҷаҳон ба Москва ташриф оварданд.

Зимни иштирок дар паради ҳарбӣ Сарвари давлати Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо як қатор сарони давлатҳо ва ҳукуматҳо аз кишварҳои ҷаҳон дидору суҳбатҳои судбахш анҷом доданд.

Баъд аз маросими истиқболи сарони давлатҳою ҳукуматҳо ва роҳбарони ҳайатҳои воломақом аз ҷониби Президенти Федератсияи Русия муҳтарам Владимир Путин, дар маркази асосии баргузории чорабиниҳои тантанавӣ – Майдони Сурх паради низомӣ баргузор гардид, ки дар он теъдоди зиёди низомиён иштирок карданд.

Дар паради бошукӯҳи ҳарбии майдони Сурхи шаҳри Москва як ротаи десантии Қувваҳои мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон низ иштирок намуданд.

Иштироку қадамзании боматонати низомиёни шуҷои тоҷик ба поси хотири беш аз 300 ҳазор фиристодагони Тоҷикистон ба майдонҳои набард, ки 55 нафари онҳо ба унвони олии Қаҳрамони Иттиҳоди Шуравӣ сарфароз гардида буданд ва ҳамаи шаҳрвандони Тоҷикистон, ки бо меҳнату машаққати холисонаи худ дар ақибгоҳ дар таъмини Ғалабаи бузург дар он ҷанги пурдаҳшат саҳми намоён гузоштаанд, сурат гирифт

Пас аз анҷоми паради ҳарбӣ, дар Майдони Сурх Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва роҳбарони ҳайатҳои расмӣ ба гиромидоштӣ хотираи қурбониёни Ҷанги Бузурги Ватании солҳои 1941-1945 дар назди ёдгории аскари номаълум гулчанбар гузоштанд.

Иштироки сарони давлатҳо дар тантанаи Ғалабаи бузург дар шаҳри Маскав бо аксгирии якҷояи хотиравии онҳо ба поён расид.

Дар асри XXI ҷомеаи ҷаҳонӣ бо хатарҳои нав рӯ ба рӯ аст, ки аз ҷумлаи муҳимтарини онҳо терроризм ва ифротгарои маҳсуб меёбанд. Ин падидаҳо бо истифода аз технологияҳои муосир ва шабакаҳои иҷтимоӣ андеша, ахлоқ ва оромии рӯҳии инсонҳоро зери таҳдид қарор дода, як силсила ҷиноятҳои вазнинро дар миқёси байналмилалӣ ба миён овардаанд.

Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун узви фаъоли ҷомеаи ҷаҳонӣ ва ташаббускори мубориза бо хатарҳои замони муосир, дар самти пешгирии терроризм ва ифротгароӣ як силсила чорабиниҳои сиёсӣ, фарҳангӣ, ҳуқуқӣ ва амниятӣ роҳандозӣ намудааст. Тавре Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таъкид намудаанд: "Мубориза бо терроризм ва ифротгароӣ на танҳо вазифаи мақомоти ҳифзи ҳуқуқ, балки уҳдадории ҳар як фарди ватандӯсту худшинос аст."

Яке аз роҳҳои муассири пешгирии ин равандҳои хатарзо, ин тарбияи маънавию ватандӯстонаи насли наврас ва баланд бардоштани маърифати ҳуқуқию динӣ мебошад. Маҳз тавассути тарғиби арзишҳои миллӣ, таҳкими ҳисси ватандӯстӣ ва бедор намудани ҳисси масъулиятшиносӣ метавон ба решаи ифротгароӣ зарба зад. Мактаб, донишгоҳ, оила ва ВАО бояд ҳамчун бахшҳои калидии ташаккули ҷаҳонбинии солим, саҳми худро гузоранд.

Мубориза бо терроризм бояд фарогири тамоми ҷомеа бошад. Танҳо дар сурати ҳамоҳангии мақомоти давлатӣ бо ҷомеаи шаҳрвандӣ, махсусан бо иштирок ва ҳамдастии ҷавонон, омӯзгорон, рӯҳониён ва фаъолони ҷамъиятӣ метавон ба пешрафт ноил шуд. Барномаҳои тарбиявӣ, конфронсҳо, чорабиниҳои маърифатӣ ва ташкили муҳокимаҳо дар ин самт самараноканд.

Имрӯз, ки мардуми тоҷик дар фазои сулҳу оромӣ ва ваҳдати миллӣ ба сар мебаранд, набояд ба дасисаҳои гурӯҳҳои ифротӣ ва ваъдаҳои пучи онҳо дода шаванд. Ҳар як шахс бояд дарк намояд, ки амният ва суботи кишвар аз худи ӯ сарчашма мегирад. Пешгирии терроризм ва ифротгароӣ на танҳо як вазифаи давлатӣ, балки қарзи шаҳрвандии ҳар як тоҷик мебошад.

Бахшида ба Рӯзи Ғалаба бар терроризм ва ифротгароӣ, ҳар як фарди бедордилро зарур аст, ки барои ҳифзи сулҳу суботи Ватан талош варзад. Танҳо дар фазои ором метавонем насли созанда ва ҷомеаи пешрафтаро бунёд намоем.

Бердиева Хуршеда - мудири кафедраи умумитаълимӣ Коллеҷи инноватсионии шаҳри Хуҷанд

"Садҳо зани тоҷик дар солҳои Ҷанги Бузурги Ватанӣ дар ақибгоҳ бо ҷасорату матонат дар заводҳо, фабрикаҳо ва колхозҳо заҳмат кашида, саҳми арзандае дар пирӯзӣ гузоштанд".

Эмомалӣ Раҳмон

Дар қатори мардони далеру шуҷоъ, занони тоҷик низ дар сафи пеши мубориза бо фашизм истода, дар таъмини ғалабаи таърихии халқҳо бар фашизми гитлерӣ нақши назаррас ва пурарзиш бозиданд. Дар Ҷанги Бузурги Ватанӣ беш аз 32 ҳазор зани тоҷик иштирок намудаанд. Аз ин шумора 350 нафар снайпер, 1420 пулемётчӣ, 435 телеграфчӣ, 3750 телефонист ва 4195 нафар тирандоз буданд. Ҳазорҳо нафари дигар ба ҳайси ҳамшираҳои шафқат дар хати пеш ва ақибгоҳ хизмат карданд.

Дар миёни ин фарзандони шуҷоъи миллат, ном ва шахсияти Ҷаннат Раҳимова бо меҳанпарастӣ, устуворӣ ва ҷоннисории беназире зикр мегардад. Ӯ яке аз чеҳраҳои дурахшони замони ҷанг ва бонуи бедордиле буд, ки тамоми ҳастии худро фидои миллату Ватан намуд.

Ҷаннат Раҳимова соли 1917 дар деҳаи Ёваи уезди Хуҷанд ба дунё омадааст. Дар солҳои гуруснагии даҳаи 1920, бо фавти падару модар, панҷ фарзанди хонавода бесаробон монданд. Ӯ аз хурдӣ бо зиндагии сахту душвор рӯ ба рӯ шуда, бо меҳнати ҳалол ва иродаи қавӣ роҳи пурпечу тобро тай намуд.

Пас аз як сол тарбия дар мактаби-интернати шаҳри Ленинобод (ҳоло Хуҷанд), соли 1935 ба курси омӯзгорӣ дар шаҳри Тошканд дохил шуда, баъдан таҳсилро дар Институти омодасозии омӯзгорон дар Ленинобод идома дод.

Солҳои 1939–1940 Раҳимова ба ҳайси инструктори Кумитаи шаҳрии комсомоли Ленинобод фаъолият карда, соли 1940 ба шаҳри Бухоро кӯчид. То соли 1942 омӯзгор ва корманди адабии рӯзномаи «Бухоро ҳақиқати» буд.

Соли 1942 ба зодгоҳаш баргашта, директори мактаби деҳаи Ёва ва ҳамзамон фаъолиятчии Кумитаи шаҳрии комсомол таъин гардид. Ӯ корҳои ташвиқотӣ ва фаҳмондадиҳиро миёни аҳолӣ бо садоқат ба роҳ монда, дар ҷалби ҷавонону занон ба фабрикаҳову корхонаҳо саҳми калон гузошт.

Мисли Ҷаннат Раҳимова, садҳо зани тоҷик дар ақибгоҳ бо иродаи қавӣ ва матонат дар заводҳо, фабрикаҳо, колхозу совхозҳо заҳмат кашида, дар таъмини фронт бо маводи ғизоӣ, либос ва дигар эҳтиёҷот саҳм гузоштанд.

Саҳми мардуми Тоҷикистон дар Ғалабаи бузург бар фашизм дар солҳои 1941–1945 бузург ва таърихист. Дар ин ҷанг 93 ҳазор нафар фарзандони Тоҷикистон ҷони худро барои озодӣ ва адолат нисор карданд. Ном ва ёди онҳо, аз ҷумла Ҷаннат Раҳимова, то абад дар хотираи наслҳо боқӣ хоҳад монд.

Оқилова А. декани факултаи фанҳои гуманитарии Коллеҷи омӯзгории шаҳри Панҷакент

Дар даврони соҳибистиқлолӣ дар низоми энергетикии мамлакат бо дастгирии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон тадбирҳои муассир, аз ҷумла навсозиву барқароркунии иқтидори истеҳсолӣ ва шабакаҳои интиқоли неруи барқ амалӣ карда шуданд. Дар ин давра дар ҷумҳурӣ иншооти бузурги тавлидоти неруи барқ ба роҳ монда шуда, истеҳсоли неруи барқи аз лиҳози экологӣ тоза ба рушди устувори иқтисодиёти мамлакат такони ҷиддӣ бахшид.

«Сарфаю сариштакорона истифода кардани энергия бо иродаи қавӣ дар амал татбиқ кардани якчанд тадбирҳоро аз тарафи роҳбарону кормандони ташкилоту корхонаҳо ва сардорону аъзои оилаҳо талаб менамояд. Агар ҳар шахс ё шаҳрванди Тоҷикистон дар самти сарфаю сариштакорона истифода намудани неруи барқ тасаввуроти кофӣ дошта бошад ва тибқи он амал намояд, вазъи молиявию иқтисодӣ ва ҳаёти иҷтимоияш хеле беҳтар гардида, захираҳои энергетикӣ низ дар мамлакат сарфа мешаванд»,-афзуд корманди масъули вазорати энергетика ва захираҳои оби Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Дар сохтмони биноҳо, иншоот ва хонаҳо бояд талаботи муосири сохтмонӣ оид ба масъалаи сарфаи энергия пешбинӣ шавад, зеро биною иншоот ва хонаҳои бо назардошти сарфаи энергия сохташуда хароҷоти оилаҳоро аз 2 то 10 баробар кам менамоянд. Барои шаҳрвандон якчанд усули хеле сода ва самаранок мавҷуд ҳастанд, ки бо риояю амалинамоии онҳо бо хароҷоти камтарин метавон бо энергияи зарурии барқу гармӣ таъмин гардид.

Инчунин, муҳим аст мардум бидонанд, ки ҳар киловатт-соати энергияи барқи истифодакардаашон аз истеҳсол, интиқол ва тақсимоти он осон ба даст намеояд. Аз ин рӯ, аз мардум хоҳиш карда мешавад, ки ҳаҷми барқи истифодакарда ва маблағҳои барои он пардохткардаашонро ба таври доимӣ таҳлил карда, бо ҳисоби миёна дар моҳҳо ва солҳо муайян намоянд, ки агар онро бо риояи роҳҳои сарфанамоӣ истифода баранд, ба буҷаи оила то кадом андоза манфиат ворид мешавад.

Дар раванди истеҳсоли энергияи барқ маблағҳои бениҳоят зиёд масраф мешаванд ва дар ин соҳа шумораи зиёди кормандон фаъолият доранд. Дар айни замон дар миқёси ҷаҳон нархи барқ барои аҳолии Тоҷикистон ва дигар истифодабарандагон арзонтарин ба ҳисоб меравад,- мегӯяд корманди Вазорати энергетика ва захираҳои оби мамлакат.

Солҳои охир аз ҳисоби пайвастшавиҳои нав, ба монанди биноҳои баландошёнаи истиқоматию корхонаҳои шакли фаъолияташон гуногун ва ғайра истифодаи энергияи барқ афзоиш меёбад. Аз ин ҳисоб ва исрофкорона истифода кардани барқ аз тарафи мардум, масхусан дар фасли сармо дар системаи энергетикӣ серборӣ эҷод шуда, садамаҳои зиёд ба вуқуъ меоянд.

“Ҳар садама дар системаи энергетикӣ муҳлати таҷҳизоти барқӣ ё муҳлати истифодаи онҳоро кӯтоҳ менамояд. То барқарор кардани садамаҳо истифодабарандагон дар фасли сармо бе барқ монда, зарари назарраси иҷтимоӣ мебинанд. Дар навбати худ барои ивазу барқарор кардани садамаҳо низоми энергетикӣ бояд маблағҳои зиёд хароҷот намояд”,- таъкид намуд ҳамсуҳбатамон.

Аз ин рӯ бояд шаҳрвандон дар барқтаъминкунии биною хона ноқилҳоро дуруст интихоб намоянд ва аз истифодаи ноқилҳои буриши кундалангиашон хурд даст кашанд. Дар ҳолати мавҷуд будани имконият аз ноқилҳои мисӣ истифода кардан муфидтар аст.

Ба андешаи мутахассиси Вазорати энергетика ва захираҳои оби Тоҷикистон, ғайриқонунӣ ё бе иҷозат ва надоштани шартнома истифода кардани энергияи барқ мумкин нест. Берун аз ҳисобгираки барқӣ низ истифода кардани барқ қатъиян манъ мебошад. Шаҳрвандон ин гуфтаҳоро бояд риоя намоянд ва ба дигарон низ фаҳмонанд. Агар аз тарафи ягон ҳамсоя ё нафарони дигар ҳолатҳои ғайриқонунии истифодаи барқро мушоҳида кардед, бояд сари вақт ба ташкилоти таъминкунандаи барқ ё дигар мақоми дахлдор хабар расонед, ки ин амал ба манфиати ҳамагон аст. Бо ин амал шумо ба таври боэътимод ва босифат бо энергияи барқ таъмин буданатонро ҳифз менамоед.

Таҷҳизоти кӯҳнаро тадриҷан бо дастгоҳҳои нав иваз кунед. Телевизорҳо ва чангкашакҳо, яхдонҳо ва мошинҳои либосшӯйию табақшӯйӣ аз рӯи стандартҳои имрӯзаи сарфаи энергия хеле муфиданд. Ҳама асбоби барқии маишӣ ба синфҳои самаранокии энергия тақсим карда шудаанд. Дараҷаи баландтарини самаранокии энергетикӣ бо ҳарфи лотинии A, пасттарин — G ишора карда мешавад, ки дар шиноснома ва ё маълумотномаи корхонаи истеҳсолкунанда нишон дода шудааст.

Инчунин, ба ҷои фурӯзонакҳои тафсон чароғакҳои светодиодӣ истифода намоед, зеро як чароғи 20-ваттаи светодиодӣ баробари як фурӯзонаки 100-ватта рӯшноӣ медиҳад. Яъне, он қувваи барқро 5 маротиба камтар истифода менамояд.

Ҷонмаҳмадова Адиба,

Омӯзгори Коллеҷи тиббии шаҳри Панҷакент

Таҳти щамин унвон дар толори фарҳангии коллеҷи техникии шаҳри Душанбе чорабинии фарҳангӣ - фароғатии идона ба муносибати 80 - умин солгарди “Рӯзи Ғалаба” бо иштироки роҳбарият, омӯзгорону донишҷӯён ва меҳмонон баргузор гардид.

Дар чорабинии мазкур Куҳзоди Фатҳулло, рӯзноманигори телевизиони Тоҷикистон, ҳамзамон ғолиби озмуни ҷумҳуриявии Фурӯғи субҳи доноӣ ва ғолиби озмуни шаҳрии Ту қалби Тоҷикистони Душанбе, Боев Алиҷон Сулаймонович, раиси комиссияи тафтишотии маъюбони Чернобилчиёни ноҳияи Шоҳмансури шаҳри Душанбе ва аҳли раёсати Коллеҷи техникӣ иштирок намуданд.

Чорабиниро Низомзода Зокирҷон Мукарам ифтитоҳ намуда, омӯзгорон ва донишҷӯёнро ба 80 -умин солгарди Рӯзи Ғалаба табрик гуфта, қайд намуд, ки дар таърихи инсоният санаҳое ҳастанд, ки бо гузашти солҳо аҳамият ва бузургии онҳо боз ҳам бештар аён мегарданд. Ҳар сол дар кишвари азизу маҳбуби мо ба хотири ёдбуди онҳое, ки баҳри халқу Ватан дар Ҷанги Бузурги Ватанӣ ҷон фидо намудаанд ва барои қадрдонии онҳое, ки баҳри ба даст овардани ғалаба мардонавор ҷангидаанд, 9-май ҳамчун Иди Ғалаба ҷашн гирифта мешавад. Рӯзи Ғалаба ҳам дар радифи ҳамин гуна санаҳои фаромӯшнашуданӣ мақом дорад.

Он барои тамоми инсоният, аз ҷумла мо, тоҷикистониён низ азиз ва гиромӣ аст.

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти роҳбарии хирадмандонаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон хотири иштирокчиёни Ҷанги Бузурги Ватаниро пос медорад ва онҳоеро, ки дар қайди ҳаёт ҳастанд мавриди дастгирӣ ва таваҷҷуҳи хоса қарор додааст.

Сипас, Куҳзоди Фатҳулло, рӯзноманигори телевизиони Тоҷикистон ба сухан баромада, дар баромадаш оиди таърихи Ҷанги Бузурги Ватанӣ сухан ронда қайд намуд, ки аз оғози ҷанг фарзандони тоҷик дар қатори аввалинҳо дар ҳайати ду дивизия ба ҷабҳаи ҷанг рафта буданд. Умуман, аз кишвари мо беш аз 290 ҳазор нафар бевосита дар задухӯрдҳои шадиди ҷанги зидди фашизм иштирок намуда, аз худ ҷасорату мардонагиҳои бемисл зоҳир кардаанд. Эҳсоси ватандӯстӣ ва мушкилнописандии онҳо имрӯз барои мо, ки истиқлолияти давлати худро таҳким бахшида, созандагиву бунёдкорӣ ва ободии Тоҷикистони азизро ҳадафи хеш қарор додаем, намунаи ибрат ва сабақ аст.

Ҳоло мо дар остонаи таҷлили 80 - умин солгарди ғалабаи бар фашизм қарор дорем. Далериву шуҷоат ва мардонагиву қаҳрамонии иштирокчиёни Ҷанги Бузурги Ватанӣ саҳифаи дурахшони таърихи моро ташкил медиҳад. Маҳз ин ҷоннисориву фидокориҳои онҳо буд, ки тамоми халқҳои давлати шӯравӣ аз чанголи фашистони хунхор раҳоӣ ёфтанд.

Ҳамаи ин фидокориву ҷоннисориҳои иштирокчиёни Ҷанги Бузурги Ватанӣ то имрӯз дар хотираи мардум нақш бастааст ва мардум бо некӣ аз онҳо ва аз қаҳрамониҳои онҳо, ки баҳри халқу Ватан кардаанд, ёд мекунанд. Корнамоиҳояшон онҳо аз тарафи давлат қадрдонӣ карда шуда, ба онҳо унвонҳои сазовор дода шудааст. Кӯчаву хиёбонҳо, гулгашту боғҳо, мактабу муассисаҳо дар шаҳру ноҳияҳои кишвар ба номи ин қаҳрамонон гузошта шудааст.

Ёди неки ин мардони шуҷоъ дар хотираҳои ҳар як хурду калони Тоҷикистон абадӣ аст. Ҷоннисориҳои ин далерон намунаи ватандӯстӣ ва қудрати мардонагӣ барои ҷавонмардон аст. Бигзор насли ояндаи Тоҷикистон бо чунин ҳисси бузурги ватандӯстиву ватанпарастӣ ва ифтихори миллӣ нерӯи худро танҳо барои ободии Ватани хеш сарф намояд.

Дар идомаи чорабинӣ тибқи сенария ба ифтихори 80 -умин солгарди ғалаба бар фашизм аз тарафи донишҷуёни шуъбаи таҳсилоти ибтидоии касбӣ ва факултети муҳандисию иқтисодӣ суруду таронаҳои тараннумгари Ватан пешкаши иштирокчиёни чорабинӣ гардида, табъи онҳоро болида намуд.

Дар фарҷом ба меҳмонон тӯҳфаҳои хотиравии раёсати коллеҷи техникӣ тақдим гардид ва муаллими калони кафедраи нақлиёт ва технологияи Қурбонов Сайфиддин бо нишони аълочӣ ва як қатор омӯзгорони фаъол бо ифтихорномаи Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон сарфароз гардонида шуданд.

Аз фарҷоми Ҷанги Бузурги Ватанӣ 80 - сол сипарӣ гашт, аммо корнамоию қаҳрамонии бемислу монанди халқи собиқ Иттиҳоди Шуравӣ ҳамчун ҳодисаи азими оламшумули таърихӣ ҳамеша боқӣ хоҳад монд. Ҳар қадар аз он солҳо дур равем, ҳамон қадари дигар барои амиқтар дарк кардани ҳодисаҳои он давра ба бештар донистани корномаи ҷовидонии халқ зиёд мешавад.

Ҷанги дуюми ҷаҳон барои тамоми сокинони сайёра, аз ҷумла, мардуми тоҷик давраи фоҷиаангези асри гузашта ба ҳисоб меравад. Дар он давраҳои душвор фарзандони баору номуси тоҷик ба ҷанг сафарбар гардиданд ва дар ҳамаи ҷабҳаҳои ҷанг каҳрамонона меҷангиданд. Зиёда аз 90 ҳазор нафари онҳо дар муҳорибаҳои шадид ҷони бохтанд.

Дар баробари ҷанговарони ба ҷанг рафта, ҳар як сокини Тоҷикистон дар ақибгоҳ шабонарӯз меҳнат карда, дар таъмини афсарону сарбозон бо маводи ғизоӣ, сару либос ва дигар лавозимоти зарурӣ саҳми худро мегузоштанд. Дар муҳорибаҳои ин ҷанг фиристодагони Тоҷикистон дар ҳамаи ҷанбаъҳои ҷанг мардонагӣ ва каҳрамонию далерӣ нишон дода, бо унвонҳои баланд ва мукофотҳои давлатӣ қадрдонӣ карда шуданд.

Халқи тоҷик каҳрамонию далерӣ ва шуҷоатмандии ҷанговарони тоҷикро дар ҷанги дуюми ҷаҳон фаромӯш нахоҳад кард. Оқибатҳои фоҷиабори ҷанги дуюми ҷаҳон ба мо ҳушдор медиҳад, ки сулҳу субот рӯзгори орому осуда ва неъмати бебаҳои зиндагӣ барои ҳар як инсон мебошад.

Дар шароити имрӯза ва вазъи ноороми ҷаҳони муосир, ки мардуми сайёраро таҳдиду хатарҳои нав, аз қабили терроризму ифротгароӣ ба таври ҷиддӣ ба ташвиш овардаанд, густариши ҳарчи бештари сулҳу дӯстӣ, ҳамдигарфаҳмию ҳамкорӣ дар байни халқҳо аҳаммияти бештар пайдо мекунад.

Мо, бояд ба наврасону ҷавонон аҳаммияти сулҳу оромӣ, суботи сиёсӣ ва ваҳдати миллиро фаҳмонем, онҳоро дар руҳияи ватандӯстиву ватанпарварӣ худшиносиву худогоҳии миллӣ тарбия намоем.

Ҳамаи собиқадорони ҷангу меҳнат ва мардуми Тоҷикистонро ба ифтихори Рӯзи Ғалаба табрик гуфта, тансиҳатӣ, хонаи обод ва сулҳу оромиро орзу менамоям.

Адолат НАЗИРОВА,

муаллими калони кафедраи забон ва адабиёти

тоҷики Коллеҷи омӯзгории ба номи Хосият Махсумова

Бо мақсади ҷалби наврасону хонандагон ба касбомӯзӣ дар литсейи касбии техники насоҷии шаҳри Душанбе “Рӯзи дарҳои кушод” баргузор гардид. Дар хонандагони муассисаҳои таълимии пойтахт ҳамроҳи омӯзгорони худ ташриф оварда, аз шароити таълимгоҳ аз наздик шинос гардиданд.

Зимни шиносоӣ онҳо дар ҷараёни соатҳои таълимӣ иштирок намуда, аз синфхонаҳо, сехҳои дӯзандагӣ, пазандагӣ, ошхона базаи моддии техникӣ дидан намуданд. Бояд қайд кард, ки дар таълимгоҳ барои таълиму тарбия ва касбомӯзии хонандагон тамоми шароитҳои мавҷуда муҳайё карда шудааст.

Директори литсей Рухшона Давлатшоева, хонандагонро ба идома додани таҳсил ва азбар намудани касбҳои ҷавобгӯи талаботи замон даъват намуда, иброз дошт, ки муассиса ҳамеша шавқмандони касбу ҳунаро ҳамеша интизор аст.

Маврид ба зикри хос аст, ки Литсейи касбии техники насоҷии шаҳри Душанбе 12 январи соли 1960 таъсис ёфта, мутахассисонро аз рӯи 17 ихтисос барои хоҷагии халҷи мамлакат омода менамояд.

Ҳамзамон, таъкид гардид, ки ҳадаф аз баргузории “Рӯзи дарҳои кушод” дар он аст, ки хонандагон аз наздик бо фаъолияти муассисаи мазкур шинос шуда, дар интихобкунии касб ба хатогӣ роҳ надиҳанд.

Дар Литсейи касбии техники насоҷии шаҳри Душанбе аз рӯи ихтисосҳои системаи компютерӣ ва интернет-технология, челонгар оид ба таъмири муҳаррики автомобил, кафшергари барқӣ, кафшергари барқию газӣ, монтёри барқӣ оид ба таъмир ва хизматрасонии таҷҳизотҳои барқӣ, дӯзанда, дӯзанда -зардӯз, бофанда, ҳисобдор бо донистани компютер, ҳисобдор, Челонгар оид оид ба тайёр намудани ҷузъҳо ва қисмҳои техники санитарӣ, сантехник, кандакор, сартарош, ороиши руй,муй, нохун,ошпаз қаннод, гулдузи маҳсулоти бофандагӣ ва чарчинворӣ мутахассисон омода мегарданд.

соҳибистиқлол, даҳшати ин ҷанги хонумонсӯзро ёдоварӣ намуда, 9 - уми майро ҳамчун санаи таҷлили корномаи мардони далеру шуҷоъ ба муқобили фашизми гитлерӣ ҷашн мегирем.

Эмомалӣ Раҳмон

Имсол аз Рӯзи Ғалаба дар ҷанги дуюми ҷаҳон 80 - сол мешавад, ки он як саҳифаи пурифтихори таърихи миллати куҳанбунёди мо, тоҷикон мебошад. Дар ин набарди далеронаю ватандӯстона корномаи ибратомӯз, таърихию мондагор ва қаҳрамонию ҷонфидоиҳои аҷдодони баруманди мо дар майдонҳои ҷанг бо ҳарфҳои тиллоӣ сабт шудаанд.

Тибқи оморҳо аз яку ним миллион нафар аҳолии кишвари мо дар соли 1941 зиёда аз 300 ҳазор нафар 20 фоизи сокинони Тоҷикистон ба майдони ҷанг сафарбар шуда, беш аз сад ҳазор нафари онҳо ба ҳалокат расидаанд, ки номи некӯ корномаи бузургу ибратбахши ҳар кадоми онҳо дар саҳифаҳои таърихи миллати тамаддунофари тоҷик бо ҳуруфи заррин сабт шудааст.

Аз ин ҷанги шадидтарини таърих 54 нафар тоҷикистонӣ бо унвони Қаҳрамони Иттифоқи Советӣ, 15 сарбозу афсар бо ордени Шараф дараҷаҳои 1, 2 ва 3 ва 56 ҳазор иштирокдори муҳорибаҳои хунин аз аскари қаторӣ то генерал бо ордену медалҳо ба Тоҷикистон бо сари баланд баргаштанд.

Ҳамин тавр, фиристодагони Тоҷикистон дар солҳои ҷанги дуюми ҷаҳонӣ дар ҳамаи фронтҳои ҷангӣ ҷонфидоию қаҳрамониҳо нишон дода, дар ғалабаи умумии мардуми шуравӣ ҳиссаи бузургу арзанда гузоштанд. Ёди абармардоне, ки замоне ба хотири марзу буми аҷдодии хеш ҷони худро сипар намудаанд, абадан дар қалбҳои мо ҳамчун фарзандони фарзонаи миллат нақш бастааст.

Дар фазои тантанавӣ ҷашн гирифтани Рӯзи Ғалаба барои тарбияи ҷавонону наврасон дар руҳияи ватандӯстиву хештаншиносӣ, арҷ гузоштан ба муқаддасоти миллӣ, садоқат ба давлату миллат ва ҳимояи манфиатҳои миллӣ нақши бузургу арзишманд дорад.

Бояд қайд кард, ки гироми доштани номи қаҳрамонҳое, ки ба хотири рӯзгори орому осудаи дирӯзаю имрӯзаи мо ҷонфидоиву далерӣ намудаанд, вазифаи асосии ҳар яки мо ба ҳисоб меравад. Вобаста ба ин, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон чунин зикр кардаанд: “9-уми май рӯзи шодиву нишот ва санаи ёдбуди онҳоест, ки барои озодии халқҳо ҷони худро нисор кардаанд. Ҷашн гирифтани Рӯзи Ғалаба ва эҳтиром гузоштан ба фарзандони содиқи халқи тоҷик вазифаи муқаддаси ҳар яки мо ва наслҳои оянда буда, омили муҳимтарини тарбияи насли ҷавони мамлакат дар руҳияи ватандӯстиву ватандорӣ, шуҷоату мардонагӣ ва ҷасорату далерӣ мебошад”.
Оре, таҷлили бошукуҳи Рӯзи Ғалаба – рамзи қадршиносию арҷгузорӣ ба аҷдодони қаҳрамонамон, ватандӯстиву худшиносӣ, оромиву соҳибистиқлолӣ ва ягонагиву дӯстӣ ба ҳисоб меравад.

Ёду корномаҳои қаҳрамонони далери тоҷик дар қалбҳои мо, тоҷикон ҷовидонӣ боқӣ мемонад.

Зоир ҒАФУРӢ, номзади илмҳои филологӣ, дотсент, директори

Коллеҷи омӯзгории ба номи Хосият Махсумоваи шаҳри Душанбе

Мо имрӯз ба ёди онҳое, ки барои пирӯзии некӣ бар бадӣ ва хушбахтиву оромии аҳли башар ҷони худро нисор кардаанд, сари таъзим фуруд меорем.

Эмомалӣ Раҳмон

9-уми май ҳамчун Рӯзи Ғалаба ба таври ҳамешагӣ рӯзи шодиву нишот ва ифтихормандии миллатҳои музаффар хоҳад буд. Бо гузашти солҳо шукуҳ ва азамати ғалабаи бузург барои мардуми олам торафт аёнтар мегардад, зеро ин ғалаба мақсадҳои ботили ҳукумрони кулли олам шудани фашистони Германияро барбод дод ва ҳушдорест барои онҳое, ки дар сар хаёли хоми ғулом намудани халқҳоро мепарваранд.

Ин санаи таърихӣ барои наслҳои гузаштаву имрӯза ва оянда, гиромиву муқаддас боқӣ мемонад, чунки он рамзи ватандӯстиву фидокорӣ ва шуҷоату мардонагии падарону бобоёни мо буда, қаҳрамонии онҳо асрҳои аср вирди забони мардуми халқпарвари Тоҷикистон абадӣ боқӣ хоҳад монд.

Мо ба такрор рӯзҳои мудҳиши Ҷанги Бузурги Ватаниро ёдовар шуда, дар бораи омилҳои барангезандаи эҳсосоти қаҳрамониву ҷонфидоии онҳое, ки барои ҳифзи кишвари собиқ Шуравӣ сина сипар намуданд, барои бо хӯроку пӯшок ва силоҳ таъмин кардани сарбозон дар ақибгоҳ ҷонфидоёна заҳмат кашиданд, амиқтар андеша ронем, хубтар дарк кунем ва тарғиб намоем. Муборизае, ки халқиятҳои собиқ Шуравӣ бар зидди фашистони ғосиб мебурд, набарди одилона, озодибахш, набарди муқаддас буд. Ғалаба бар фашизм ва аз зулму асорати он раҳо ёфтани аҳли башар бори дигар собит сохт, ки агар дар байни халқҳо ва давлатҳо дӯстиву ҳамдигарфаҳмӣ вуҷуд дошта бошад, ягон қувваи бадхоҳу аҳриманӣ аз болои онҳо пирӯз намешавад.

Ба ибораи дигар, ғалаба дар Ҷанги дуюми ҷаҳон маҳз ба шарофати дӯстии халқу миллатҳои собиқ Иттиҳоди Шӯравӣ муяссар гардид, ки ин нуктаро ҳеҷ кас ҳаққи фаромӯш кардан ё нодида гирифтан надорад.

Дар айёми пуртазоди мо низ, яъне замоне, ки ба суботу оромии ҷаҳон хатарҳои азим, аз қабили терроризми байналхалқӣ, экстремизм, қочоқи маводи мухаддир, ҷинояткории трансмиллӣ ва монанди инҳо таҳдид мекунанд, ин сабақи бузурги таърихӣ маънии торафт муҳим касб менамояд.

Дар ин рӯз ёдовар шудан бамаврид аст, ки дар таъмини ғалабаи таърихӣ дар баробари ҳамаи халқҳое, ки бар зидди истибдоди фашистӣ бархоста буданд, халқи Тоҷикистон низ саҳми ба худ муносиб гузоштааст.

Дар бораи қаҳрамонии ҷанговарони тоҷикистонӣ матбуоти фронтӣ ва ватанӣ борҳо маводи гуногун нашр намуда бошанд ҳам, ёдовар шудани он аз манфиат холӣ нест. Чунки мардуми тоҷик дар роҳи тайкарда ва озмоишҳои фоҷиабори мубориза бар зидди фашизм аз ҳаёти душвори басар бурда руҳафтода нагардида, баҳри мустаҳкамии иқтидори ақибгоҳ, таъминоти сарбозону афсарони дар муҳорибаҳо фаъолият дошта, дар корҳои истеҳсолии тамоми самтҳои саноату хоҷагии халқ содиқона ёрии худро дареғ намедоштанд.

Корномаи ватандӯсти мо Саидқул Турдиев намунаи ибрати наслҳо буда, дар таърихи халқу миллат ҷовидона сабти заррин шудааст. Дар саршавии ҷанг ӯ мартабаи баланди замонаш депутати Совети Олӣ, ҷонишини Комиссариати комитети замин буд. Аз шахсони баландмартаба ӯ яке аз аввалинҳо буд, ки хоҳиши ихтиёран ба фронт рафтан карда буд. Саидқул Турдиев дар мубориза бо фашизм корнамоиҳои зиёд нишон дода, соли 1944 ҳангоми убури дарёи Днепр қаҳрамонона ҳалок мегардад. Баъди маргаш ӯ ба унвони олии «Қаҳрамони Иттифоқи Советӣ» мушарраф гардонида шудааст.

Фиристодагони Тоҷикистон дар тамоми давраи набарди Сталинград иштирок кардаанд. Корнамоии «Хонаи Павлов» ҳам бе номи тоҷик набуд. Дар қатори 18 ҷанговари «Хонаи Павлов», ки командирашон сержант Павлов буд, Аҳмад Турдиеви тоҷик ҳам буд. Фиристодагони Тоҷикистон О. Холматов, Б. Сиддиқов, А. Ҳакимов, К.Каримов, Б. Бегматов, Н. Мирзоев, И.Назаров, Ҳ. Раҳимов, Ф. Ниёзӣ, С. Иброҳимов, М. Муқимӣ, Т. Ҷӯраев, А. Эшматов, А. Устоев дар муҳорибаҳои Сталинград қаҳрамонӣ нишон додаанд. Дар рафти амалиёти ҷангии баъди Сталинград тоҷикписар Маҳмадшариф Шарипов дар озод кардани шаҳри Харков корнамоии бемислу монанд нишон додааст. Ӯ бо тани худ нуқтаи оташфишони (ДОТ)-и душманро пӯшондааст. Артиллеристон Исмоил Ҳамзаалиев ва Ҳоди Кенҷаев дар ҷангҳои «Курский Дуг» амали қаҳрамонона анҷом дода, захмӣ шуда бошанд ҳам то охирин тир ба танкҳо ва пиёдагардони душман оташ зада, душманро аз мавқеҳои мудофиакунанда нагузарониданд. Бо фармони Раёсати Шурои Олии СССР ба И.Ҳамзаалиев ва Ҳ. Кенҷаев унвони баланди Қаҳрамони Иттиҳоди Шӯравӣ дода шуд. Моҳи октябри соли 1943 дар фронти Волхов Туйчи Эрджигитов синаи худро ба амбразураи душман сипар кард ва барои ҳуҷуми аскарони советӣ имконият дод. 21 феврали соли 1944 ба ӯ пас аз марг унвони Қаҳрамони Иттиҳоди Шӯравӣ дода шуд. Дар ҷангҳои наздикии шаҳри Уман, сарбози дивизияи 294-уми тирандозӣ Исмат Шарипов ҷасорату мардонагӣ нишон дода ба ӯ унвони Қаҳрамони Иттиҳоди Шӯравӣ дода шуд. Пас аз ҷанг пулемети «Максим»-и Бобоҷонов дар яке аз толорҳои осорхонаи Марказии Қувваҳои Мусаллаҳи СССР дар Маскав ба намоиш гузошта шудааст. Сафар Амиршоев дар ҷанги замини Литва қаҳрамонии худро анҷом дода, ба ӯ пас аз маргаш унвони Қаҳрамони Иттиҳоди Шӯравӣ дода шуд. Тоҷикон дар минтақаи шаҳри қалъаи Кенигсберги Германия қаҳрамонона ҷангиданд. Дар ин ҷангҳо комсорги баталонӣ Сайфулло Умаров ҷасорати беғаразона нишон додааст. Қаҳрамониҳои фарзандони халқи тоҷик то ба анҷоми Ҷанги Бузурги Ватанӣ давом ёфтааст. Онҳо барои дифои Ватан ва шарафу номуси мардуми худ дар сангарҳо муборизаи шуҷоатнок ва корнамоиҳои бузург нишон додаанд.

Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар ин маврид гуфтааст: «Фарзандони халқи тоҷик дар ҳамаи ҷабҳаҳои ин ҷанги даҳшатнок, ки аз ҷумлаи фоҷиаҳои бузургтарини таърихи башарият буд, иштирок карда, аз имтиҳони ҷиддии таърих бо ҷасорату матонат ва сарбаландона гузаштанд».

Ҳамин тавр, дар якҷоягӣ бо ҳамаи ҷумҳуриҳои собиқ Шуравӣ ғалаба бар фашизми олмон таъмин карда шуд. Беш аз 300 ҳазор нафар фиристодагони Тоҷикистон дар ҷабҳаҳои мубориза шуҷоату мардонагӣ нишон дода, 92 ҳазор нафарашон дар майдонҳои набард ҳалок шудаанд.

Дар он давраи мудҳиш дар Ватани мо кам хонадонеро дучор омадан мумкин буд, ки доғи он ҷанги хонумонсӯзро надида бошад. 9-уми май моҳиятан рӯзи шодиву нишот, рўзи ғалаба бар зулмот аст ва ҳамчунин санаи ёдбуди онҳоест, ки барои халқу Ватан ҷони худро нисор кардаанд.

Имрўзҳо хотираи неки шаҳидони роҳи озодӣ ҳамчунин бо дақиқаи хомӯшӣ пос дошта мешавад. Бояд гуфт, ки давлат ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ба хусус Асосгузори сулҳу вахдати миллӣ- Пешвои муаззами миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба собиқадорони Ҷанги Бузургӣ Ватанӣ ва ақибгоҳи он ғамхориҳои хосса зоҳир намуда, онҳо мудом таҳти сарпарастии доимӣ ва имтиёзҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор медиҳад, ки аз хислатҳои инсондустӣ, қадршиносӣ ва раиятпарварии Пешвои маҳбуби миллат шаҳодат медиҳад.

Хоҷазода Даврон Қурбоналӣ,

номзади илмҳои иқтисодӣ, дотсент

директори Коллеҷи техникию омўзгории ноҳияи Рўдакӣ

Дар Коллеҷи ҳунарҳои мардумии шаҳри Истаравшан ба муносибати ҷашни 80-умин солгарди Рузи Ғалаба дар Ҷанги Бузурги Ватании солҳои 1941-1945, Рӯзи ҷавонони Тоҷикистон ва Рӯзи ҷаҳони футбол барои дарёфти Ҷоми раиси Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон даври дуюми мусобиқаи варзишии футболи хурд ва волейбол миёни донишҷӯёни коллеҷҳо ва литсей касбӣ –техникии шаҳру ноҳияҳои Истаравшан, Панҷакент, Деваштиҷ, Зафаробод ва Шаҳристон баргузор гардид.

Дар тантанаи кушодашавии расмии мусобиқаи варзишии мазкур муовини раиси шаҳри Истаравшан Фирӯза Мӯъминзода, намояндагони Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Шарифзода Раҳмоналӣ ва Ҳилолиддин Шокирзода иштирок намуда, роҷеъ ба ташаббуси навбатии раиси Кумита академик Фарҳод Раҳимӣ суханронӣ намуда, ба иштирокчиёни мусобиқа муваффақиятҳо таманно намуданд.

Дар таърихи башарият санаҳое ҳастанд, ки аҳамияти ҷаҳонӣ дошта, ҳамчун рамзи иттиҳоду адолат, озодӣ ва фидокорӣ боқӣ мемонанд. Яке аз чунин санаҳои тақдирсоз ва пурмазмун, бешубҳа, 9 май - Рӯзи Ғалаба мебошад. Дар ин рӯз, соли 1945, ҷанги мудҳиштарини таърихи инсоният - Ҷанги Бузурги Ватанӣ анҷом ёфт ва инсоният бар фашизми гитлерӣ ғалаба кард.

Ин рӯз барои мардуми тоҷик низ чун рӯзгори ибратбахши таърихӣ ва манбаи ифтихор арзиш дорад. Арзишҳои маънавие, ки аз солҳои ҷангӣ ба мо ба мерос мондаанд - ҷонфидоӣ, ваҳдат, ватандӯстӣ ва эҳтиром ба сулҳ - имрӯз низ дар тарбияи насли нав нақши муассир мебозанд. Ин арзишҳо набояд фаромӯш шаванд, балки ба наслҳои оянда чун сабақи таърихӣ интиқол дода шаванд.

Ҷанги Дуюми Ҷаҳон (1941-1945) аз ҷиҳати теъдоди қурбониён, харобии моддӣ ва осебҳои маънавӣ яке аз фоҷиаовартарин воқеаҳои таърихи инсоният мебошад. Дар ин ҷанг беш аз 60 кишвар иштирок намуда, зиёда аз 70 миллион нафар ҷони худро аз даст доданд. Дар маркази мубориза бар зидди фашизм Иттиҳоди Шӯравӣ қарор дошт, ки Ҷумҳурии Шӯравии Сотсиалистии Тоҷикистон низ ҷузъи он ба шумор мерафт.

Мардуми тоҷик дар ин ҷанг бо шуҷоати бемисл ва ҳисси баланди ватандӯстӣ ширкат варзида, дар сарзаминҳои дур аз Ватан барои озодии инсоният мубориза бурданд. Беш аз 300 ҳазор нафар сокинони Тоҷикистон ба сафи Қувваҳои Мусаллаҳ сафарбар гардида, беш аз 100 ҳазор нафари онҳо ҷон бохтанд. Ҳазорон нафар бо ордену медалҳо қадрдонӣ шуда, 54 нафар бо унвони Қаҳрамони Иттиҳоди Шӯравӣ сарфароз гаштанд. Ин далериву ҷасорат, ин фидокориҳо, имрӯз низ ҳамчун намунаи эҳтиром ба Ватан ва ҳимояи озодӣ арзёбӣ мешаванд.

Яке аз хусусиятҳои муҳими ин ҷанги ҷаҳонӣ дар он аст, ки танҳо тавассути иттифоқ ва дӯстии байни халқҳо, якдиливу фидокорӣ метавон хатари бузурги ҷаҳониро бартараф сохт. Рӯзи Ғалаба дар баробари рамзи пирӯзии низомӣ, ҳамзамон рамзи иттиҳоди миллию байналмилалӣ низ нақши калиди дорад.

Дар шароити ҷаҳони муосир, ки инсоният бо таҳдидҳои нав - аз терроризм то низоъҳои сиёсиву нажодӣ - рӯ ба рӯст, таҷрибаи он солҳо ҳамчун намунаи ваҳдати миллӣ метавонад хидмат намояд. Маҳз ҳамбастагии халқҳои собиқ Иттиҳоди Шӯравӣ сабаби асосии ғалаба гардид, ки Тоҷикистон низ дар ҳамон солҳои душвор дар паҳлуи дигар халқҳо қарор дошт ва нишон дод, ки хурдии ҷуғрофӣ монеаи бузурги маънавӣ шуда наметавонад.

Ғалаба танҳо як воқеаи низомӣ нест. Он дорои паҳлуҳои амиқи ахлоқиву маънавӣ мебошад. Аз он замон то имрӯз дар хотираи наслҳо на танҳо далелҳои ҷанг, балки фазилатҳои ахлоқӣ мисли сабр, матонат, фидокорӣ ва муҳаббат ба Ватан боқӣ мондаанд.

Маҳз ҳамин паҳлӯи маънавии Ғалаба аст, ки онро ба як рӯзи муқаддас барои миллати мо табдил додааст. Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар мавриди аҳамияти Рӯзи Ғалаба чунин таъкид кардаанд: «Мо бояд ҳамеша хотираи неки он нафаронеро, ки барои озодии мо ҷон фидо карданд, гиромӣ дорем. Онҳо барои истиқлолу озодӣ ва саодати наслҳои оянда мубориза бурданд ва ин сабақи таърихии бузургест барои мо ва фарзандони мо».

Ин суханон масъулияти таърихӣ ва маънавии насли имрӯзаро боз ҳам бештар мекунад. Мо на танҳо бояд Рӯзи Ғалабаро ҷашн гирем, балки бояд дарк намоем, ки он дар худ паёми бузурги инсондӯстӣ, ватанпарварӣ ва садоқат ба арзишҳои олӣ дорад.

Ҳамасола дар Тоҷикистон Рӯзи Ғалаба бо ифтихор ва эҳтиром таҷлил мегардад. Дар ин рӯз ба пояи муҷассамаҳои қаҳрамонон гулчанбар гузошта шуда, вохӯриҳо бо собиқадорони ҷанг баргузор мешаванд. Дар мактабҳо, донишгоҳҳо ва муассисаҳои фарҳангиву таълимӣ чорабиниҳои тарбиявӣ ва дарсӣ ба муносибати ин рӯз ташкил карда мешаванд.

Ин гуна чорабиниҳо, аз як тараф, арҷгузорӣ ба гузашта ва аз тарафи дигар, тарбияи насли ҷавон дар рӯҳияи ватандӯстӣ ва посдории сулҳу амният мебошанд. Онҳо саҳми муассир дар ташаккули маърифати сиёсӣ ва ахлоқии хонандагону донишҷӯёнро доранд.

Имрӯз вазифаи ҳар як омӯзгор, падару модар ва шахсони масъул аз он иборат аст, ки бо истифода аз сабақҳои таърихии солҳои ҷанг, насли навро дар рӯҳияи меҳанпарастӣ, эҳтиром ба сулҳ, ифтихор аз таърих ва фидокорӣ тарбия намоем.

Таърих бояд дарс бошад, на танҳо ёдбуд. Агар мо натавонем ғалабаро ба дарси ахлоқӣ ва маънавӣ табдил диҳем, пас эҳтимол дорем, ки арзишҳои он тадриҷан фаромӯш шаванд. Мероси маънавии Рӯзи Ғалаба бояд ба системаи таълиму тарбия ворид гардад масалан, тавассути таълимоти таърихӣ, сӯҳбатҳои тарбиявӣ, намоишҳои санъатӣ, чорабиниҳои мактабӣ ва корҳои илмии донишҷӯён ва ҳоказо.

9 май - Рӯзи Ғалаба на танҳо рӯзи хотирмон, балки санаи муқаддаси ахлоқиву таърихист, ки тамоми инсониятро ба ваҳдату сулҳ даъват мекунад. Барои мардуми тоҷик ин рӯз ифтихор аз таърих, шинохти ҳақиқати зиндагӣ ва арҷгузорӣ ба фидокории ниёгон маҳсуб меёбад.

Мо вазифадорем, ки ин рӯзро ҳамчун рамзи ҷоннисорӣ, ваҳдат ва озодии башар гиромӣ дорем. Мероси таърихӣ ва маънавии он бояд дар қалби ҳар як шаҳрванди кишвар чун чароғи роҳнамо фурӯзон бошад.

САФАРЗОДА Ҳамза Сафар,

директори Коллеҷи информатика ва техникаи

компютерии шаҳри Душанбе

5 майи соли 2025 бо иштироки васеи омӯзгорону кормандон ва донишҷӯёни коллеҷи тиббии ҷумҳуриявӣ доир ба масъалаи пешгирӣ ва бартараф намудани сабабу шароитҳое, ки ба содир намудани ҷиноят ва дигар ҳуқуқвайронкуниҳои хусусияти коррупсионидошта мусоидат менамоянд, аз ҷониби намояндагони Агентии назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон мавриди баррасӣ қарор гирифт.

Ҷаласа бо иштироки Муқимӣ Нигора - Сардори Раёсати муқовимат ба коррупсияи Агентии назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ҳамдамзода Садриддин, Файзиддин Ҳусензода - нозирони калони Раёсати муқовимат ба коррупсияи Агентии назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, маъмурият, кормандону омӯзгорон ва донишҷӯёни муассиса баргузор гардид.

Нахуст Сардори Раёсати муқовимат ба коррупсияи Агентии назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон Муқимӣ Нигора ба сухан баромада, аз ҷумла зикр кард, ки моддаи 22 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи муқовимат ба коррупсия” як қатор мамониатҳоро муайян намудааст, ки дар мавриди мавҷуд будани ин мамониатҳо шахс наметавонад ба мансабҳои давлатӣ ё мансабҳои ба онҳо баробаркардашуда таъйин ё интихоб гардад.

Инчунин дар бораи ҷиноятҳои аз беэҳтиётӣ содиркардашуда, ки доғи судӣ ҳисоб мегардад, дар бораи доғи судӣ доштан, оид ба ҷиноятҳои вазнин ва оқибати он, ҷинояти қасдан содиршуда маълумот дода, даъват ба амал оварданд, ки ҳар яки мо дар хизмат ба халқу ватани худ, ба касбу кор ва вазифаи худ содиқ бошем, меҳнати ҳалол намоем, ба корҳое, ки оқибаташ пушаймонии руҳиву ҷонӣ меорад, даст назанем. Мо, ки тарбиятгарем, бояд аввал мураббии ақли худ бошем ва фарзандони миллатро дар руҳияи созандагию ободкорӣ, покию поктинатӣ ва меҳнати ҳалол тарбия намоем.

Инчунин қайд гардид, ки тибқи талаботи қонуни мазкур шаҳрвандоне, ки ба кор муроҷиат намуда, қабул мегарданд, бояд ҳатман маълумотномаи надоштани доғи судӣ пешниҳод намоянд. Зеро тибқи талаботи сархати якуми қисми 1 моддаи 22 Қонуни болозикр бармеояд, ки агар шахс доғи судӣ дошта бошад, то мавриди тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ бардоштани доғи судиаш наметавонад ба мансабҳои давлатӣ ё ба онҳо баробаркардашуда таъйин ё интихоб гардад.

Пас аз анҷоми ҷаласа бо дарназардошти пешниҳодҳои баррасишуда, қарор қабул карда шуда, ба масъулин дастуру супоришҳо дода шуд.

Рӯзи ғалаба рамзи садоқат, нишонаи ҳисси баланди ватандӯстӣ, шараф, ваҳдат ва рӯҳи устувору шикастнопазири халқҳои сулҳпарвару озодихоҳи олам аст.

Эмомалӣ Раҳмон

9-уми майи соли 1945 дар таърихи зиндагии мардуми Тоҷикистон ва давлатҳои собиқ Иттиҳоди Шуравӣ саҳифаи нав оғоз намуд ва онҳо тавонистанд, бар душмани худ пирӯзӣ ба даст оранд. Ин рӯз барои тамоми собиқ давлатҳои Иттиҳоди Шуравӣ, аз ҷумла мо, тоҷикистониён низ гиромӣ аст.

Имсол аз анҷоми набардҳои шадиду хунин ва фоҷиабори Ҷанги дуюми ҷаҳон, ки Ҷанги Бузурги Ватании солҳои 1941-1945 ва ғалаба бар фашизм марҳалаи асосиву ҳалкунандаи он буд, ҳаштод сол сипарӣ мешавад. Ин ҷашни умумимиллиро тамоми мардуми собиқ Иттиҳоди Шуравӣ ва мардуми сулҳхоҳи ҷаҳон, ки саҳми босазои худро дар таъмини Ғалаба бар фашизм гузоштаанд, қадрдонӣ менамоянд.

Ва сокинони Тоҷикистон мисли тамоми мардуми сулҳхоҳи олам солгарди ин санаи таърихиро ботантана ҷашн мегиранд. Иди Ғалаба барои тамоми мардуми сайёра, аз ҷумла халқи тоҷик санаи бисёр муҳим ва воқеан тақдирсозу таърихӣ мебошад. Зеро дар он солҳои мудҳиш низоми фашистӣ ба озодиву истиқлолияти аксари давлатҳо ва халқҳои ҷаҳон хатари ҷиддӣ эҷод карда буд.

Имрӯзҳо пос доштани чунин иди бузург аҳамияти махсуси худро дорад, зеро намояндагони зиёда аз 100 миллату халқият ҳамчун узви як оила муттаҳид гардида, барои ба даст овардани пирӯзӣ ҷоннисориҳо кардаанд. Дар ин ҷанги хонумонсӯз зиёда аз 72 кишвари дунё иштирок намуданд. Амалиёти ҳарбӣ дар қаламрави 40 давлати дунё ҷараён гирифта буд. Дар ин муҳорибаҳои шадиду хунин аз кишварҳои иштирокчии ҷанг зиёда аз 110 миллион нафар афсарону сарбозон сафарбар шуда буданд. Ин ҷанги фоҷиабор кишварҳои зиёдеро харобу тороҷ гардонида, тараққиёти онҳоро даҳсолаҳо ба қафо партофт. Дар натиҷа зиёда аз 50 миллион нафар одамон қурбон шуда, миллионҳо одамон машаққати руҳию равониро аз сар гузарониданд.

Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дар он давра аҳолиаш зиёда аз як миллион нафарро ташкил медод, дар ин набардҳои сангину хунин беш аз 300 ҳазор шаҳрвандон сафарбар карда шуда, онҳо бо ҷасорату қавииродагии худ ҷони худро баҳри ҳимояи Ватани бузург нисор намуданд. Родмардоне, ки дар муҳорибаҳои хунин иштирок намуданд, баҳри ҳифзи Ватан ва шарафу номуси мардуми хеш корнамоиҳо нишон додаанд, мояи сарфарозӣ ва ифтихор мебошанд. Дар Ҷанги дуюми ҷаҳонӣ беш аз 92 ҳазор нафар тоҷикистонӣ, баҳри ҳифзи Ватан ба ҳалокат расидаанд. Барои мардонагӣ, далерию шуҷоат нишон додан 68 нафар иштирокчиёни ҷанг аз Тоҷикистон ба унвони олии «Қаҳрамони Иттиҳоди Шуравӣ» сазовор гашта, 21 нафарашон дорандаи ҷоизаи се дараҷаи ордени «Шараф», ҳамагӣ зиёда аз 90 ҳазор нафар бо ифтихорномаҳои Сарфармондеҳи Олии Қувваҳои Мусаллаҳи Иттиҳоди Шуравӣ ва ордену медалҳо сарфароз гардонида шудаанд. Аз шумораи умумии фиристодагони Тоҷикистон 49973 нафарашон ба баталёнҳои коргарии сохтмонӣ ва ақибгоҳ сафарбар карда шудаанд, ки заҳмати софдилонаи онҳо то имрӯз аз ёдҳо нарафтааст.

Ҷоннисориҳои фарзандони тоҷик дар Ҷанги дуюми ҷаҳонӣ дар корномаи таърихи миллати мо бо ҳарфҳои заррин сабт гардида, ҳамчун роҳнамои ибратомӯзи насли оянда боқӣ хоҳад монд. Дар байни онҳо ҷасорату шуҷоати бемисли қаҳрамонони Иттиҳоди Шуравӣ: Неъмат Қарабоев, Ҳодӣ Кенҷаев, Тӯйчӣ Эрҷигитов, Ҳайдар Қосимов, Домулло Азизов, Сафар Амиршоев, Исмоил Ҳамзаалиев, Эргаш Шарифов, Раҳимбой Раҳматов, Ӯрунбек Ёқубов, Боқир Давлатов, Саидқул Турдиев, Қудрат Қаюмов ва чандин ҷанговарони далери тоҷик лавҳаи таърихро ҷилло медиҳанд ва хотираи неки онҳо ҷовидона дар шиори “Ҳеҷ кас ва ҳеҷ чиз фаромуш намешавад” вирди забонҳо гардидааст.

Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар яке аз Паёмҳои табрикотии худ бахшида ба солгарди Рӯзи Ғалаба бар фашизм таъкид карданд, ки: "Дар солҳои Ҷанги Бузурги Ватанӣ «зарбаи асосии фашизми гитлерӣ ба муқобили халқҳои собиқ Иттиҳоди Шуравӣ равона гардида буд. Аммо дар ҷавоб урдуи фашистӣ ба қаҳрамониҳои беназир, далериву шуҷоатмандӣ ва муборизаи беамони мардумӣ дучор гардида, дар натиҷа дастгоҳи пурқудрати ҳарбии фашизм шикаст хӯрд, сулҳу оромӣ дар ҷаҳон таъмин гардид ва роҳи халқҳои гуногуни ҷаҳон ба сӯи озодӣ ва зиндагии осудаву созанда кушода шуд".

Умуман, мо ҷоннисориҳои ҷанговаронро дар ҷабҳаҳои набарди мардона ва заҳмати шабонарӯзии калонсолону модарону хоҳаронро дар ақибгоҳ ҳеҷ гоҳ фаромӯш намекунем. Санаи 8 майи соли 1945 дар шаҳрчаи Карлсхорсти назди Берлин ҳуҷҷати расмии бечунучаро таслим шудани фашистон имзо гардид. Ба ин муносибат 9 май ҳамчун Рӯзи Ғалаба эълон гардид ва то ҳол қариб тамоми мардуми собиқ шуравӣ ин санаи бузурги таърихиро ҳар сол ҷашн мегиранд. Хизмати шоёни он абармардоне, ки солҳои 1941-1945 ватану миллатро ҳимоя намуданд, ҳаргиз аз хотири ин миллати тамуаддунофар фаромӯш намешавад.

Ҳамаи мо чун фарзандони миллати соҳибихтиёр ҳамеша шукронаи неъмати бузурги соҳибватаниро дорем ба Ватан содиқона хизмат мекунем, барои ҳимояи манфиатҳои милливу давлатӣ доимо омода ҳастем. Наслҳои имрӯза, яъне наврасону ҷавононро дар руҳияи баланди ватандӯстиву ватанпарварӣ ва худшиносиву худогоҳӣ тарбия намуда, тамоми саъю талоши худро ба хотири ободиву пешрафти сарзамини аҷдодиву давлати соҳибистиқлол, оромиву суботи ҷомеа ва таҳкими ваҳдати миллӣ равона месозем.

Аҳмадшо САИДЗОДА, н.и.п, дотсент, директори Литсейи

касбии техникии сохтмони шаҳри Душанбе

Ҳарчанд Ҷанги Якуми Ҷаҳон соли 1918 ба итмом расида буд, вале вазъи ҷаҳон беҳтар нагардид. Минбаъд на танҳо душмании давлатҳои бузурги капиталистии ҷаҳон бо Иттиҳоди Шӯрвӣ, ки Тоҷикистон низ аъзои он буд, сол то сол боло гирифт, балки зиддияти байни худи давлатҳои бузурги капиталистӣ ҳам дар авҷ буд.

Фашистон соли 1922 дар Италия ва соли 1933 дар Олмон ба ҳокимият соҳиб шуда, ташвиқоти ҷанги нави ҷаҳониро мебурданд. 25 – уми ноябри соли 1936 давлатҳои Олмон ва Япония “Иттифоқи зиддикоммунистӣ” – ро имзо карданд, ки он ба муқобили ҳаракати коммунистии ҷаҳон нигаронида шуда буд ва соли 1937 ба он Италия низ ҳамроҳ гардид.

Ҳукуматдорони ҳамонвақтаи Англия, Франсия ва ИМА мехостанд, ки Олмони фашистӣ ҳар чӣ зудтар ҷангро бо Давлати Шӯравӣ сар кунад, зеро руҳияи бадбинии онҳо нисбат ба Иттиҳоди Шӯравӣ хеле зиёд буд. Бо ҳамин мақсад, сарварони ҳукуматҳои Англия, Франсия ва Италия 29 – 30 – уми сентябри соли 1938 дар шаҳри Мюнхен бо канслери Олмон – Гитлер вохӯрда, ба ӯ вилояти Судети давлати Чехословакияро “туҳфа” карданд, ки ин воқеа дар таърих ҳамчун “сӯиқасди Мюнхен” маълум аст.

Аммо 15 – уми марти соли 1939 Гитлер тамоми Чехословакияро забт намуд. Моҳи августи соли 1939 Иттиҳоди Шӯравӣ бо Олмони фашистӣ “Шартнома дар бораи ба муқобили якдигар ҳуҷум накардан” – ро имзо карданд.

То якуми сентябри соли 1939 аксарияти давлатҳои Аврупо аллакай ба зери таъсири фашистони Олмон монда буданд. Минбаъд тамоми иқтисодиёт ва иқтидори ҳарбии ин давлатҳо ба манфиати Гитлер ва мақсадҳои забткоронаи ӯ нигаронида шуда буданд. 1 – уми сентябри соли 1939 Олмони фашистӣ ба муқобили Лаҳистон (Полша) ҷанг сар кард. Лаҳистон, Англия ва Франсия иттифоқчӣ буданд. Бинобар ин ҳукумати ин давлатҳо 3 – юми сентябри он сол ба муқобили Олмони фашистӣ ҷанг эълон карданд. Ҳамин тавр Ҷанги Дуюми Ҷаҳон сар шуд, ки он то 2 –юми сентябри соли 1945, яъне то маҳви иттифоқчии Олмони фашистӣ – Япония давом кард. Дар ин ҷанг 72 давлатҳои ҷаҳон иштирок намуданд, ки дар сафи қувваҳои мусаллаҳашон 110 млн нафар сарбозон сафарбар карда шуда буданд. Амалиётҳои ҷангӣ бошад, дар ҳудуди 40 давлатҳои ҷаҳон мегузашт.